Bernie Sanders

Bernie Sanders, ook wel de "schrikkelbernie" genoemd omdat hij zich slechts om de vier jaar identificeert als Democraat om aan de presidentsverkiezingen te kunnen deelnemen.

Bernard "Bernie" Sanders (New York, 8 september 1941) is een voormalige hippie socialistische en populistische Amerikaans politicus en senator voor de staat Vermont. Hij zetelt als onafhankelijke, maar associeert zich met de Democratische Partij wanneer het hem uitkomt. Hij omschrijft zichzelf als een "democratisch socialist", maar in werkelijkheid leunt zijn gedachtengoed veel sterker aan bij het socialisme met diens urban legends zoals de 1%-mythe. Nochtans houdt hij er ook standpunten op na die niet stroken met het gemiddelde linkse parcours, zoals zijn steun aan wapenfabrikanten, een aantal militaire interventies in het buitenland, en zijn stem tegen de oprichting van Amber Alert. Zijn ideeën om de televisiesector eigendom van de overheid te maken, omdat deze klaarblijkelijk slechts een medium is om mensen te "brainwashen", zijn dan weer wel helemaal in lijn met socialistisch en zelfs communistisch gedachtengoed.

In tegenstelling tot de doorsnee Republikeinse politici gelooft Sanders in de wetenschap achter klimaatopwarming, maar verder is hij een aanhanger van pseudowetenschap omtrent o.a. GMO, kernenergie en zelfs kwakzalverij. Hiermee kreeg hij voor een stuk de steun van complotdenkers, die vervolgens onderdeel uitmaakten van Sanders' harde "Bernie or Bust" of BernieBot-achterban. Sanders kan als dusdanog worden beschouwd als de linkse tegenhanger van de Republikeinse Ron Paul, die met zijn libertarisch gedachtengoed eveneens een buitenbeentje was in zijn partij, alsook de steun van complotdenkers kreeg omwille van zijn aanhang van kwakzalverij, en wiens achterban bekend stond als de PaulBots.

Sanders stelt zich op als een "progressieveling", maar iemand die de huidige wetenschappelijke consensus negeert, en wetenschappelijke oplossingen voor een duurzame toekomst verwerpt maar liever terugvalt op verouderde ideeën uit de hippie-periode van de jaren 60, is eerder conservatief dan progressief te noemen. Dit geldt eveneens voor zijn socialistisch gedachtengoed, een politiek concept dat in het verleden elders reeds werd gewogen en te licht bevonden - of waar sommige landen nu nog steeds mee opgescheept zitten. Maar dat weerhoudt Sanders er niet van zichzelf te vergelijken met Paus Franciscus, en zowel zichzelf als de paus als een "profetische stem" te beschouwen. Een gezellige, warme persoonlijkheid is Sanders nochtans niet; uit getuigenissen van mensen die met hem hebben samengewerkt, blijkt dat Sanders een onbeleefd, opvliegend en vijandig persoon is, die tijdens vergaderingen de hele tijd zit te roepen. Sanders gaf toe dat er waarheid zit in de beweringen dat hij een gemeen man is. Zijn arrogante gedrag heeft hem al stemmen gekost.

Levensloop

Sanders is geboren op 8 september 1941 in Brooklyn, New York City, als de zoon van een Joods gezin. Zelf beweerde hij later dat hij opgroeide in een arm gezin, maar het was lang zo erg niet aangezien hij in staat was te gaan studeren aan Brooklyn College en nadien aan de University of Chicago, waar hij in 1964 afstudeerde in de politieke wetenschappen. Het was niet zijn vader of moeder, maar Sanders zelf, die een chronisch geldtekort had, en de daaropvolgende 17 jaar leefde hij als dusdanig op kosten van de staat omdat hij steeds werkloos was. Inmiddels verhuisde hij naar Vermont, waar hij actief werd in de linkse, socialistische politiek waar hij reeds geruime tijd aanhanger van was. Nog voor hij daadwerkelijk actief werd in de politiek, schreef hij tal van artikels over scholing, seksualiteit en emotionele connecties met kanker. Zo beweerde hij dat kanker werd veroorzaakt door seksuele onderdrukking, dat mannen fantaseren over vrouwen die worden verkracht, en dat vrouwen fantaseren dat ze worden verkracht door drie mannen tegelijk. Nadien trachtte Sanders zich hiervan te distantiëren door het te beschrijven als "donkere satire".

Tijdens de jaren '70 was Sanders de "eeuwige kandidaat" voor kleine en radicaal linkse politieke partijtjes; hij was telkens opnieuw kandidaat, maar raakte nooit verkozen. Hij flirte toen met het idee dat niemand meer dan $1 miljoen USD mocht verdienen, en dat alle meerverdiensten 100% moesten worden belast - of aldus integraal aan de staat worden gegeven, een concept dat verder gaat dan enkel socialisme en eerder onder de noemer van het "communisme" past. In 1981 begon hij zich kandidaat te stellen als onafhankelijke, en dit met meer succes aangezien hij dat jaar werd verkozen tot burgemeester van Burlington in Vermont. Dit was als dusdanig zijn eerste échte "betaalde" job in zijn leven, en dan nog eentje dat werd betaald met het geld van de Amerikaanse belastingbetaler - een trend die de rest van zijn leven zou bepalen. Sindsdien heeft hij zich blijven opstellen als onafhankelijke, zonder affiliatie met eender welke partij. Dit heeft echter niets veranderd aan zijn extreemlinkse sympathieën, niet enkel voor het socialisme maar ook het communisme.

Als socialistische burgemeester van Burlington besloot Sanders om zijn eigen "media" op te richten, waarmee hij controle had over wat de kijkers wel of niet te zien kregen. Aanvankelijk kwam hij op het radioprogramma "The Mayor Speaks", maar nadat dit werd afgevoerd begon hij met het uitzenden van de TV-show "Bernie Speaks". Hierin demoniseerde hij de commerciële media als dé vijand, en beschreef hij televisie als "electronische cocaïne". In bepaalde afleveringen vroeg hij aan een groep (jonge) kinderen wie er al cocaïne had gebruikt, en aan vijfjarige kinderen wie er sigaretten rookte. Soms sprak hij onverwacht spelende kinderen aan op straat op een eerder creepy manier.

Hij gebruikte zijn TV-show eveneens om paranoide complottheorieën te spuwen, waarin hij beweerde dat televisie bedoeld is om mensen te manipuleren. Voor zijn eigen TV-programma was dit wel degelijk gestoeld in waarheid: hij beweerde Daniel Ortega van Nicaragua geen communist was, en propagandeerde een uitwisselingsprogramma voor studenten (én kinderen) met socialistische landen zoals Nicaragua en de toenmalige Sovjet-Unie. Sanders liet geen kans onbenut om de media te bekritiseren en journalisten te bespotten; het had de inspiratiebron kunnen zijn voor de manier waarop Trump 30 jaar later omgaat met de media. Het toont ook aan dat Sanders in al die jaren - letterlijk en figuur - geen haar veranderd is.

Hoewel Sanders de CIA bekritiseerde voor het omver werpen van democratisch verkozen regeringen in andere landen, en hierbij zelfs argumenteerde voor de totale afschaffing van de CIA, trachtte hij in 1989 een ontmoeting te organiseren met Fidel Castro, de toenmalige communistische dictator van Cuba. Als een dictator er extreemlinkse sympathieën op nahoudt is het blijkbaar niet zo erg voor Sanders, al is hij er niet in geslaagd om de ontmoeting met Castro te laten plaatsvinden. Wel succesvol was zijn eerdere ontmoeting in 1985 met Daniel Ortega, de socialistische president van Nicaragua, die in 1998 door zijn stiefdochter werd beschuldigd van kindermisbruik. Tijdens zijn burgemeesterschap van Burlington heeft Sanders gepoogd om met zijn stad een zusterschap te sluiten met Yaroslavl in de toenmalige communistische Sovjet-Unie.

In 1990 werd Sanders verkozen voor Vermont in het Huis van Afgevaardigden, en sinds 2006 zetelt hij voor Vermont in de Amerikaanse Senaat. De politieke carrière van Sanders is sindsdien eerder magertjes te noemen: gedurende negen jaar als senator zijn er slechts drie wetten geweest die door hem werd gesponsord en die ook door het congres werd goedgekeurd; twee ervan gingen over de naamsverandering van een postkantoor. Dit ligt ver beneden het gemiddelde, te weten dat het Amerikaanse Congres zo'n 1,4 miljard wetten per jaar doorvoert. Sanders is er wel in geslaagd om op negen jaar tijd zo'n 57 wetswijzigingen door te voeren, maar ook dat ligt nog steeds een stuk lager dan het gemiddelde van andere senators. Hij heeft ook geregeld een roll call gemist: maar liefst 211 keer van 2007 tot 2016 oftewel zo'n 7,1% van alle roll calls - wat een pak meer is dan het gemiddelde van 1,7% van de andere senators in diezelfde periode. Het loon, betaald met het geld van de belastingbetaler, blijft daarentegen wel doorlopen.

Standpunten omtrent gelijke rechten

Sanders is een uitgesproken voorstander van rechten voor homoseksuelen, Afro-Amerikanen en andere minderheden. Reeds in 1972 en 1976, wanneer Sanders zich verkiesbaar stelde in Burlington, Vermont, was hij een uitgesproken voorstander van homorechten, en in 1982 gaf hij zijn steun aan de eerste Gay Pride mars van de stad. Hiervoor kreeg hij een score van 100% van de Human Rights Campaign, al beweerde Sanders later dat deze organisatie deel uitmaakte van "The Establishment"-complot, nadat deze Hillary Clinton had gesteund tijdens de Democratische voorverkiezingen van 2016. In 1996 stemde Sanders tegen de DOMA-wet (Defense of Marriage Act), doch klaarblijkelijk niet omwille van homorechten maar louter omdat het de rechten van de individuele staten zou schaden. Toch steunde hij in 2009 de legalisering van het homohuwelijk. In 1993 stemde hij tegen de "Don't Ask, Don't Tell"-wet die homoseksuelen in het leger verbood om hun geaardheid te openbaren, en stemde voor de afschaffing van de wet in 2010.

Gelijkheid op gebied van ras is eveneens een punt waar Sanders aandacht aan schenkt. Tijdens de jaren 60 nam hij deel aan de Civil Rights Movement en aan de mars van Martin Luther King in Washington. Toch was hij tegenstander van herstelbetalingen voor slavernij, want gratis universitaire studies en de economie is blijkbaar belangrijker. In 1994 tekende Sanders de Violent Crime Control and Law Enforcement Act, waardoor vooral minderheden werden geviseerd en gearresteerd. Sanders zegt voorstander te zijn van een hervorming van de immigratiewet, en zelfs van het terughalen van gedeporteerde immigranten, maar niet van open grenzen. De grote toename van buitenlandse arbeidskrachten zou volgens hem de lonen doen verlagen en een bedreiging vormen voor de welvaartstaat. Volgens Sanders zouden de rechtse Republikeinen bovendien niets liever willen dan open grenzen (hij heeft wellicht hun programma niet goed gelezen).

De realiteit zit echter niet zo eenvoudig in elkaar, en de positie van Sanders lijkt alsof hij immigranten beschouwt als de oorzaak van werkloosheid - iets waar de xenofobe en rechtse Republikeinen het mee eens zouden zijn. Het is hypocriet om immigranten uit te sluiten van een kans voor een beter leven dan dat ze bv. in Mexico ooit zouden hebben, om zo meer jobs te creëren voor "eigen volk eerst" - een volk dat, net zoals Sanders zelf, nochtans bijna volledig afstamt van immigranten. Deze redenering is eveneens de reden waarom Sanders tegen het immigratiehervormingsvoorstel van Ted Kennedy stemde in 2007, en hierbij een partner in crime vond bij de Republikeinse senator Chuck Grassley van Iowa. Een jaar eerder, in 2006, stemde Sanders voor een wet die het mogelijk maakte om immigranten eindeloos in hechtenis te houden (de wet werd verworpen door de Senaat). 

Eind jaren 90 stemde Sanders voor een verdrag dat toestond dat Vermont (zijn thuisstaat) en Maine hun nucleaire afval zouden dumpen in Sierra Blanca, een kleine gemeenschap in Texas die voornamelijk uit Latino's en andere minderheden bestaat, niet zo ver van de Mexicaanse grens. Sanders werd door activisten bekritiseerd omwille van zijn "ecologisch racisme", waarbij de nucleaire afval van de blanke bevolking in het noorden zou worden gedumpt bij een gemeenschap van minderheden elders. Niettemin zou de dumpingplaats niet zomaar willekeurig gekozen worden maar als aparte faciliteit worden voorzien die afgescheiden moest zijn van de gemeenschap. Het verdrag is er uiteindelijk nooit gekomen, maar een aantal jaar later kwam er wel een andere plaats om nucleair afval te verwerken in Andrews Country, eveneens in Texas. 

Voor de bescherming van kinderen toont Sanders maar weinig interesse. In 2003 stemde hij tegen de oprichting van Amber Alert, een organisatie die helpt bij de opsporing van verdachte verdwijningen van kinderen. Hij stemde eveneens tegen een verbod op computer-gegenereerde kinderpornografie. Verder was hij in het verleden tegenstander van openbare scholen "omdat de studenten op de schoolbank moeten zitten en hun hand moeten opsteken als ze naar het toilet moeten gaan". Tevens geloofde hij dat seksuele onderdrukking de oorzaak zou zijn van kanker (zie hoofdstuk "Pseudowetenschap").

Standpunten omtrent buitenlandse conflicten en militaire interventie

Sanders wordt vaak beschouwd als een pacifistische politicus die gekant is tegen oorlogen en militaire interventies in het buitenland. Tijdens de Vietnamoorlog diende hij op basis van zijn pacifisme zelfs gewetensbezwaar in om niet te worden opgeroepen door het leger - wat nochtans werd verworpen, maar tegen die tijd was hij reeds te oud om nog te worden opgeroepen. Zo stemde hij tegen de oorlog in Irak, tegen de interventie in Syrië en voor een non-militaire machtsoverdracht naar een democratie in Libië. Anderzijds stemde hij voor NAVO-interventies in Afghanistan en Joegoslavië, waarvoor hij sterk werd bekritiseerd door radicaal linkse groeperingen die hem "Bernie the Bomber" noemden. Sanders steunde ook de Iraq Liberation Act, desastreuze sancties tegen Irak die de aanloop waren naar de Amerikaanse invasie onder president George Bush. 

Sanders steunt de ontwikkeling van de F-35 gevechtsvliegtuigen die een kostprijs hebben van maar liefst $1,2 biljoen USD. Opmerkelijk is dat sommige van deze vliegtuigen worden gebouwd en gestationeerd in Vermont, de staat waar Sanders senator van is. Zelfs wanneer zijn Republikeinse tegenstander in de senaatsverkiezing van 2012 de bouw van de vliegtuigen als een geldverkwisting beschouwde, was Sanders een uitgesproken voorstander. Sanders verkiest blijkbaar de kant van de makers van oorlogsmachines in plaats van de kant van de vredesactivisten. 

Standpunten omtrent de Amerikaanse wapenwet

Eén van de meest hypocriete standpunten van Sanders betreft die van de Amerikaanse wapenwet. Het bezit van dodelijke vuurwapens is volgens hem een "levensstijl" die "niet mag worden veroordeeld". Nog voor hij een carrièrepoliticus werd in het Congres, ijverde hij voor de afschaffing van alle wetten die het grondwettelijke recht op wapendracht inperkten. In 1990 werd Sanders verkozen dankzij de hulp van de NRA (National Rifle Association), de radicale groepering van vuurwapenhouders. Hij beloonde hen hiervoor door in 1993 tegen de "Brady Bill" te stemmen, een wet die ervoor moest zorgen dat men vijf dagen moest wachten voordat men zijn wapen kon aankopen. Hiervoor gebruikte hij het argument dat de wet een inbreuk zou zijn op de rechten van de individuele staten (wat doet denken aan Ron Paul die hetzelfde excuus gebruikte om tegen de legalisering van het homohuwelijk te stemmen).

In 2005 stemde Sanders voor de PLCAA (Protection of Lawful Commerce in Arms Act), een wet die werd gesteund door wapenbedrijven en de radicale NRA, en bedoeld is om de wapenindustrie te beschermen tegen rechtszaken wanneer hun wapens voor criminele of andere onwettige doeleinden worden gebruikt. Deze wet beschermt de wapenindustrie niet enkel op staatsniveau, maar in alle staten, en staat dus in schril contrast met Sanders' standpunt omtrent de rechten van de individuele staten. Later zei Sanders dat hij voorstander was om deze wet te herroepen, maar niettemin bleef hij diens voornaamste principes wel verdedigen. In 2007 stemde Sanders voor een wetsvoorstel dat buitenlandse en VN-hulp blokkeerde voor de beperking van wapenbezit en de registratie van wapens. In 2009 stemde Sanders voor een amendement dat het toelaat om vuurwapens in bagage op Amtrak-treinen te vervoeren; het amendement werd aangenomen.

Hoewel Sanders sindsdien meer gematigd is geworden omtrent zijn standpunten over wapenbezit, beweert hij niettemin dat zelfs de meest strikte wapenwet geen noemenswaardige invloed zou hebben op de tragedies die gebeurd zijn waarbij vuurwapens een bloedbad nalieten, zelfs niet bij de tragedie van Sandy Hook. Dit staat natuurlijk lijnrecht tegenover de realiteit, waarbij meer wapens wel degelijk meer wapengeweld met zich meebrengen. Alsof de slachtoffers van Sandy Hook en andere gevallen van wapengeweld nog niet genoeg vernederd zijn, stelt Sanders bovendien dat de anti-wapenbeweging een vorm van elitarisme is. Dit hoeft in principe niet te verbazen, aangezien de hoeveelheid wapens in Sanders' thuisstaat Vermont erg hoog is, en de wapenwet er bijzonder laks is. Sanders zelf geeft toe dat zijn staat "totaal geen wapencontrole" heeft, en stelt dat een wapen in Vermont niet hetzelfde is als een wapen in Chicago of Los Angeles. Volgens zijn standpunt moet de wapenwet in stedelijk gebied dus strenger zijn dan op landelijk gebied, want een crimineel zou er immers toch nooit aan denken zijn wapen op landelijk gebied te kopen en er dan mee naar een stad te trekken? In feite komt het er gewoon op neer dat Sanders geen strengere wapenwet in zijn eigen staat wil, maar elders maakt het hem niet zoveel uit. 

Democratisch presidentskandidaat in 2016

Een parodie op de presidentscampagne van 2016.

Op 30 april 2015 kondigde Sanders aan dat hij zich kandidaat stelde voor de presidentsverkiezingen van 2016. De bekendste slogan van zijn campagne zou de hashtag #FeelTheBern worden. Opmerkelijk was dat hij zich niet kandidaat stelde als onafhankelijke, maar wel binnen de Democratische Partij, waardoor hij het zou opnemen tegen Hillary Clinton in één van de meest verscheurende voorverkiezingen uit de moderne geschiedenis van de partij.

Partijrivaal als partijkandidaat

Hoewel Sanders voordien als onafhankelijke doorgaans eerder de kant koos van de Democraten dan die van de Republikeinen, heeft hij meermaals de Democratische Partij verbaal aangevallen. Zo deed hij in het verleden uitspraken zoals "je verandert de Democratische Partij niet van binnen uit" en "waarom zouden we samenwerken met de Democratische Partij, als we met niets dat ze zeggen akkoord gaan?". Elders zei hij dat de Democraten en Republikeinen in feite één partij zijn, de heersende klasse, met een ideologie van hebzucht en vulgariteit. Ook noemde hij de partij "ideologisch bankroet", en stelde hij dat hij geen liberale Democraat was en dit nooit geweest is.

Nochtans wist Sanders de weg naar de partij wel te vinden als het hem goed uitkwam. Zo vroeg hij in 2006 aan Barack Obama - die op dat moment nog geen presidentskandidaat was - om naar Vermont te komen en daar voor hem campagne te voeren. Obama heeft dit toen voor hem gedaan. Sanders sprak zijn steun uit voor Obama wanneer die 2008 presidentskandidaat was. In 2011 en 2012 argumenteerde Sanders echter dat de Democratische Partij een andere kandidaat naar voor moest schuiven in de presidentiële voorverkiezingen om de herverkiezing van Barack Obama - de eerste zwarte president van de VS - te voorkomen. Meer nog, hij stond bijna op punt om het zélf op te nemen tegen Obama. Tijdens zijn verkiezingscampagne van 2016 was hij dit echter "vergeten" en beweerde hij mede-auteur te zijn geweest van Obamacare, wat echter onwaar is. Sanders overwoog in 2009 zelfs gedurende enige tijd om tegen Obamacare te stemmen. Tijdens een vergadering van Obama met een aantal senators, kwam Sanders hem op een respectloze manier de les spellen - waarop Obama antwoordde dat Sanders hem behandelde alsof hij de vijand was.

Het lijkt onwaarschijnlijk dat iemand met zo'n standpunten zich vervolgens kandidaat stelt binnen de Democratische Partij, maar ondanks dit alles werd hij in 2015 toch verwelkomd door de partij als presidentskandidaat. Dit maakte echter geen einde aan zijn aanvallen op de partij, al zouden diezelfde aanvallen voortaan voornamelijk specifiek gerichten zijn tegen Clinton - en later ook op het kiesmannensysteem van de Democratische voorverkiezingen. Sanders werd een Democraat, maar enkel in naam - zijn socialistische waanideeën werden niet verworpen en vormden zelfs het hoofdgedeelte van zijn programma. In juni 2015, slechts enkele maanden nadat Sanders zijn kandidatuur had aangekondigd, ontving hij de steun van de Communist Party USA. Sanders probeerde zichzelf te verkopen als een "democratische socialist", al kunnen de meeste van zijn standpunten omtrent economie perfect onder de noemer "socialisme" worden gezet. Sanders zelf heeft in het verleden zelf uitdrukkelijk gezegd: "ik ben een socialist en iedereen weet dat". Zijn totale gebrek aan economisch inzicht werd ook duidelijk toen hij in een interview zei dat hij wel te vinden was voor het universeel basisinkomen, een utopisch maar geheel onrealistisch concept.

Verkiezingsprogramma

Sanders schudt zijn wijsvinger zo snel dat hij in staat is windenergie op te wekken.

Het programma van Sanders kan eenvoudig worden samengevat door te stellen dat hij The Establishment™ wil aanpakken, echter zonder in detail te treden over wat "The Establishment" precies is volgens hem, en hoe hij die gaat aanpakken. Het enige wat schijnbaar telt voor hem is het aanduiden van een zondebok voor alle problemen van Amerika, en het stigmatiseren van bevolkingsgroepen die volgens hem tot die "Establishment" behoren. Het heeft veel weg van paranoïde complottheorieën waar ook vaag wordt verwezen naar "de Elite", "de regering", of gewoonweg naar de fictieve Illuminati. Eveneens typerend voor de campagne van Sanders was het schudden van zijn wijsvinger, telkens wanneer hij zei wat het probleem was met Amerika (zonder een oplossing aan te bieden) of wat er moest veranderen (zonder te zeggen hoe). De vinger wijzen naar een ander om die ander verantwoordelijk te stellen is natuurlijk erg makkelijk, maar eveneens populistisch en niet oplossingsgericht.

Trouw aan zijn eigen socialistische sympathieën beloofde Sanders geen donaties te zullen aanvaarden van bedrijven en Super PAC politieke lobbygroepen. Hij ijverde voor openbare fondsen voor verkiezingen, al zag hij er zelf van af bij deze verkiezingen. Ook stelde hij gratis universitaire opleidingen voor studenten in het vooruitzicht, wilde hij zich verzetten tegen economische ongelijkheid, en maakte hij een hoop vage beloftes omtrent het "breken van de grote banken" en de 1% -- een mythe die vooral populair is bij de Occupy-beweging en complotdenkers. Informatie over de manier waarop hij dit alles zou verwezenlijken en bekostigen bleef echter heel vaag. Anderen hebben in zijn plaats het kostenplaatje berekend - $ 18 biljoen USD - maar ook dan kwam er geen uitleg over hoe Sanders van plan is dit te betalen. Zelfs economisten die linkse politiek steunen hebben hun twijfel uitgesproken over de haalbaarheid van de voorstellen van Sanders. Sanders zelf beweerde dat de kostprijs zou neerkomen op $13,5 biljoen USD - een bedrag dat eveneens onbetaalbaar zou zijn - maar nog andere studies toonden aan dat de daadwerkelijke kost dubbel zo hoog zou komen te liggen: $32 biljoen USD op zo'n 10 jaar tijd.

Sanders heeft nooit een bevredigend antwoord gegeven op het probleem dat zulk budget nooit door het Congres zou worden goedgekeurd. Zelfs in het uiterst onwaarschijnlijke geval dat dit toch zou lukken, betekende het plan van Sanders een belastingsverhoging, ook voor de klasse van de gewone, werkende mensen wiens belangen hij beweerde te verdedigen. Democratische economisten die het plan van Sanders in februari 2016 onder de loep namen, stelden dat het onrealistisch is en niet kan worden gesteund door geloofwaardige economische rapporten. Nog een ander onderzoek toont aan dat vooral de middenklasse en de armste Amerikanen meer belastingen zouden moeten betalen - en er minder voor terugkrijgen. Zelfs zijn eigen supporters zijn niet bereid gevonden om te betalen voor zijn vermeende revolutie. Het is hierbij opmerkelijk dat Sanders denkt radicale hervormingen van deze aard zonder problemen op z'n eentje te kunnen doorvoeren, maar niet wanneer het gaat om een broodnodige hervorming en verstrenging van de wapenwet.

Verkiezingscampagne

Gratis hoger onderwijs? Of hogere lonen voor docenten?

Vanaf het begin van de Democratische voorverkiezingen waren de kandidaten overeengekomen geen negatieve campagnes tegen elkaar te voeren, in tegenstelling tot de Republikeinen die dit wel deden. Sanders was deze belofte echter al gauw vergeten, wanneer zijn houding en campagne in oktober 2015 steeds agressiever werd - vooral nadat Clinton hem had geconfronteerd met zijn standpunten omtrent de wapenwet. De effectieve politieke ervaring van Sanders is, zeker in vergelijking met die van Clinton, nihil gebleken, zijn economische hervormingsplannen waren bijzonder onduidelijk, en zijn standpunten over zijn buitenlands beleid waren zo mogelijk nóg vager. Zijn ervaring op dat gebied is immers zo goed als onbestaande, en zijn standpunten omtrent militaire interventies in het buitenland zijn tijdens zijn carrière zo vaak gewijzigd dat er geen consistentie in terug te vinden is. Wanneer dit werd aangehaald door Madeleine Albright, voormalig minster van Buitenlandse Zaken onder Bill Clinton, probeerde hij haar in diskrediet te brengen door foutief te beweren dat ze voorstander was van de oorlog in Irak, die ze in werkelijkheid geregeld heeft bekritiseerd. Opmerkelijk is dat Sanders in februari 2017 interviews gaf voor RT (Russia Today), hét propagandakanaal bij uitstek van de Russische dictator president Vladimir Poetin dat dan ook voornamelijk nepnieuws publiceert. In deze interviews gaf Sanders vooral af op internationale vrijhandelsakkoorden zoals TPP.

Wanneer Sanders werd aangesproken over zijn steun voor de socialist Ortega en de communistische dictator Castro, trachtte hij de vraag te ontwijken door van onderwerp te veranderen. Na aandringen veroordeelde hij vluchtig Cuba's regering als dictatoriaal (maar niet die van Nicaragua), om vervolgens gauw lof uit te spreken voor Cuba's universele gezondheidszorg. Verder beweerde Sanders dat hij de steun had gekregen van sommige vooraanstaande personen, wat al gauw een leugen bleek te zijn. Over de steun van de Communist Party USA hoorde je hem nochtans niet veel zeggen. De supporters van Sanders gebruikten elke kans om te tonen hoe hun schijnbaar perfecte presidentskandidaat zelfs gewoon in economy-klasse vloog in plaats van via privéjets, maar naarmate zijn campagne vorderde zou dit steevast veranderen. Het was stil bij zijn supporters wanneer hij op kosten van hun donaties zelfs een vlucht maakte met een privéjet naar het Vaticaan, wat volgens hem nochtans "niet politiek" was.

De hypocrisie van Sanders kende geen grenzen. Ondanks zijn aanvallen op het kapitalisme en op de "miljonairs" hield hij in oktober 2015 een fundraiser in het Hollywood-huis van Syd Leibovitch, een vastgoedmakelaar. Een toegangsticket kostte maar liefst $250 USD, en zij die $2700 USD of meer wilden neertellen kregen er een gratis receptie bij. Ondanks zijn verzet tegen donaties van Super PACs, ontving hij in november 2015 maar liefst $570.000 USD van een vakbonds-super PAC, namelijk de verpleegstersvakbond die pseudowetenschap en kwakzalverij promoot zoals antivaccinatie. Sanders deed geen enkele moeite om dit te voorkomen, en vroeg hen evenmin ermee te stoppen. In januari 2016 kwam daar nog eens $2,3 miljoen USD bij. Opmerkelijk hierbij is dat Chuck Rocha, een adviseur van Sanders en zijn campagne, in 2013 nog heeft toegegeven geld te hebben gestolen van een vakbond voor staalwerkers.

Eveneens hypocriet is de zogenaamde strijd van Sanders tegen de 1% en de superrijken, het systeem van Wall Street zelfs ronduit "fraude "noemt, en zichzelf niet als "rijk" omschrijft, terwijl hij niettemin van een inkomen geniet waardoor hij tot de 3,8% van de rijkste Amerikanen behoort. En dat uitsluitend betaald met Amerikaans belastingsgeld, omdat hij nooit ergens anders heeft gewerkt. Misschien is dat één van de redenen waarom Sanders zo bijzonder terughoudend was om zijn belastingsaangifte openbaar te maken. Dat is nochtans de gewoonte voor Amerikaanse presidentskandidaten - met enkel Donald Trump als de enige andere die dit in 2016 eveneens heeft geweigerd te doen. Als excuus beweerde Sanders dat hij in het verleden al vaak transparant is geweest betreffende zijn belastingsaangiftes, terwijl hij enkel die van 2014 heeft gepubliceerd en dan zelfs louter de samenvatting - die niet de details bevatten nodig om effectieve transparantie te bekomen. Andere presidentskandidaten van de verkiezingen van 2016 (op Trump na dan) hebben nochtans veel meer transparantie vertoond.

Wanneer de media druk bleef uitoefenen op Sanders omtrent zijn aarzeling om transparantie te tonen, kwam hij met het bijkomende excuus dat het zijn vrouw Jane is die de belastingsaangiftes invult en dat zowel zij als hij het "te druk" hadden om zich bezig te houden met het openbaar maken van deze documenten. Jane Sanders had blijkbaar wel erg veel tijd nodig om te zoeken naar een fotokopieermachine om een kopie van de belastingsaangifte te kunnen maken, terwijl andere presidentskandidaten hier schijnbaar wel de tijd voor vonden in het volle verkiezingsseizoen. Op 15 april 2016 werd dan toch de volledige belastingsaangifte van 2014 openbaar gemaakt - wellicht als gevolg van de druk die de media op Sanders legde - maar die van andere jaren nog steeds niet. Hierdoor scoorde Sanders nog altijd bijzonder slecht wat betreft zijn transparantie. Jane Sanders deelt het gebrek aan financieel inzicht met haar echtgenoot - de hogeschool van Burlington moest worden gesloten nadat haar leiderschap daar er een boeltje van gemaakt had omdat ze zoveel schulden had gecreëerd. Nadien kon ze aan de slag bij een dumpingsite van kernafval in Texas - die heel toevallig de nucleaire afval van Vermont opvangt. 

Over zijn standpunten omtrent de wapenwet zei Sanders liefst zo weinig mogelijk, omdat dit in schril contrast staat met zijn extreemlinks profiel. Nu ja, Sanders zei dat hij wer wel over wou praten, alleen toevallig niet op dat moment - oh, en dat een wapen in Chicago niet hetzelfde is als een wapen in Vermont, blijkbaar. De plaatsen waar Sanders geen strengere wapenwet wil, zijn toevallig de plaatsen met een minimale zwarte bevolking, terwijl hij opteert voor een strengere wapenwet op die plaatsen waar het aandeel van Afro-Amerikanen in de bevolking net heel hoog ligt - waardoor het lijkt alsof Sanders denkt dat een blanke kan worden vertrouwd met een vuurwapen maar een zwarte niet. Wanneer Sanders dan toch werd gedwongen zich uit te spreken over de wapenwet, stelde hij een wetswijziging voor die al bestond. Verder staat hij afwijzend tegenover grondige hervormingen van de wapenwet, in tegenstelling tot de onrealistische economische hervormingen waarvan hij denkt dat die zonder problemen zouden kunnen worden doorgevoerd.

Het hoeft niet te verbazen dat Sanders niet bepaald populair was bij de Afro-Amerikaanse bevolking, maar pogingen om hier wat stemmen te winnen waren ronduit hilarisch. Zo beweerde Sanders in maart 2016 dat "witte mensen niet weten wat het is om arm te zijn", waarmee hij maar liefst zo'n 20 miljoen blanke Amerikanen in de armoede over het hoofd zag. Altijd leuk als een presidentskandidaat gewoon doet alsof je niet bestaat, het doet denken aan Donald Trump.

Verkiezingsstrijd

"Meester, mag ik naar het toilet?"

Nog voor de aanvang van de eerste Democratische voorverkiezingen begon het al fout. Op 16 december 2015 ontstond er namelijk een toevallige fout in het softwaresysteem van de partij, waardoor het campagneteam van Sanders toegang kreeg tot gevoelige informatie van de Clinton-campagne. Nog diezelfde dag werd die softwarefout opgemerkt binnen het campagneteam van Sanders, maar in plaats van dit meteen te melden aan de softwareproducent besloot het team al gauw eerst eens een kijkje te nemen - en dit gedurende enkele uren - in de informatie die niet voor hun ogen bestemd was. Wanneer de partij op de hoogte werd gesteld van de softwarefout, contacteerden ze het campagneteam van Sanders en werd logischerwijze zijn team de toegang tot het systeem ontzegd zodat er een onderzoek kon worden ingesteld. Sanders was hier echter niet mee akkoord en spande zelfs een proces aan tegen de partij, die de dag erna zijn toegang dan maar weer herstelde.

Sanders zelf beweerde enkele dagen later dat zijn team geen informatie van de Clinton-campage was gaan zoeken. De softwarefout kan hen inderdaad niet ten laste worden gelegd: het team heeft het systeem niet proberen te hacken om gegevens te stelen van Clinton. Wel heeft ze wel bewust getracht gevoelige informatie te raadplegen wanneer de opportuniteit zich voordeed, en heeft ze hiervoor enkele uren de tijd genomen vooraleer de softwarefout te melden, zoals blijkt uit de logbestanden van het systeem. Het gaat hierbij dus wel degelijk om het onterecht stelen van gevoelige informatie van de Clinton-campagne (niet dat het veel zou uithalen aangezien Sanders ondanks die extra informatie geen schijn van kans zou maken om Clinton te verslaan). Alsof het stelen van die informatie niet genoeg was, had Sanders ook nog eens het lef de partij - die hem als onafhankelijke nochtans met open armen had ontvangen - te vervolgen terwijl het zijn team was dat een misstap had gepleegd. En dan moesten de effectieve voorverkiezingen nog beginnen.

Kort voor de eerste voorverkiezingen pakte Sanders al meteen uit met het argument dat hij meer kans heeft om de Republikeinen te verslaan dan Clinton. Hij baseerde zich hierbij op een peiling die hem plaatste tegenover Donald Trump, maar op dat moment was natuurlijk lang nog niet bekend wie de winnaar van de Republikeinse voorverkiezingen zou worden. In een andere peiling zou Sanders eveneens winnen van Trump, maar verliezen van andere Republikeinse kandidaten zoals Ted Cruz. In een derde peiling zou Clinton een betere kans hebben om bijna elk van de Republikeinse kandidaten te verslaan. Uit deze verschillende peilingsresultaten blijkt dus dat een zege van Sanders over Trump (of eender welke kandidaat die op dat moment nog kans had de Republikeinse voorverkiezingen te winnen) lang niet zeker was. Bovendien zijn peilingen zo vroeg in de verkiezingsstrijd geen betrouwbare barometer, en zelfs de peilingen vlak voor de dag van de presidentsverkiezingen zelf kunnen er naast zitten, zoals blijkt uit het feit dat Clinton - die ruim voor lag op Trump - alsog verloor. 

De Democratische voorverkiezingen begonnen dan effectief in februari 2016 met een lichte voorsprong voor Clinton in Iowa, die kort nadien werd ingehaald door Sanders met een grote overwinning in New Hampshire. Dit was echter het enige moment in de hele voorverkiezingen dat Sanders voor stond op Clinton, en na de daarop volgende voorverkiezingen van Nevada zou hij hier geen enkele keer meer in slagen. Wel kon Sanders nog enkele (grote) overwinningen behalen in staten zoals Minnesota, Colorado en Oklahoma (en ook in zijn thuisstaat Vermont, maar dat is vanwege de kleine omvang natuurlijk verwaarloosbaar), maar die resultaten verbleekten in vergelijking met de overwinning die Clinton behaalde in een aantal zuidelijke staten zoals Alabama, Arkansas, Georgia,  Tennessee en Texas. Niettemin bleef Sanders spreken over een revolutie alsof hij daadwerkelijk aan de winnende hand was, wat doet denken aan de "revolutie" van Ron Paul ondanks het feit dat hij alle voorverkiezingen consequent verloor.

Clinton kon al snel rekenen op de steun van bekende media zoals de Boston Globe, en Sanders hoopte dit te evenaren. Om zijn zwakkere positie kracht bij te zetten, beweerde hij in een politieke advertentie dat hij werd gesteund door de kranten The Telegraph en Valley News. Echter had geen van beide had hun steun gegeven aan Sanders, waardoor bleek dat hij het kiezerspubliek opzettelijk had proberen te misleiden door dit foutief te laten uitschijnen. Sanders liet de advertentie aanpassen, maar ook dan bleef de boodschap van de steun van kranten nog steeds misleidend. Wanneer Sanders hierover werd ondervraagd in de media, trachtte hij alles te ontkennen en - wanneer dat niet lukte - de feiten te verdraaien door te stellen dat de eerste versie nooit bedoeld was voor televisie. Niettemin verscheen de eerste versie wel officieel op het internet, en was de tweede versie nog steeds misleidend. 

In april 2016, vlak voor de Democratische voorverkiezingen van New York, besloot Sanders om in die staat geen campagne te voeren en opteerde hij voor een reis naar Rome. Hij liet uitschijnen dat hij daar een ontmoeting zou hebben met de Paus, terwijl dit helemaal niet gepland was en uiteindelijk op het laatste nippertje slechts een ontmoeting was van amper vijf minuten. Sanders was reeds geruime tijd een supporter van Paus Franciscus, en in 2015 vergeleek hij zich zelfs met de paus door te stellen dat ze allebei "profetische stemmen" zouden zijn. Voor dit reisje naar het Vaticaan liet Sanders zowel zichzelf als zijn familie (zijn vrouw, kinderen, hun partners en hun kinderen) overbrengen met een privéjet, en dit alles op kosten van zijn campagnefondsen en dus met het geld van de donaties van zijn supporters. Een duur uitstapje van 6500 km en minder dan 24 uur, om slechts een toespraak van 15 minuten te doen en dan prompt weer terug te vliegen; dit alles in de aanwezigheid van de Amerikaanse Secret Service en Sanders' campagneteam (die tenslotte ook handenvol geld kostten).

Tijdens zijn aanwezigheid op de katholieke conferentie kon Sanders het goed vinden met Evo Morales, de socialistische en nochtans anti-Amerikaanse president van Bolivië die naast hem zat. Sanders beweerde dat zijn bezoek aan het Vaticaan niets te maken had met politiek, maar wel opvallend is dat er veel Rooms-Katholieke gelovigen gevestigd zijn in New York, de staat waar weldra een belangrijke voorverkiezing zou plaatsvinden. Indien het uitje inderdaad niet politiek bedoeld was, zoals Sanders beweerde, dan is het een bijzonder hypocriete manier om het geld van donaties - uitsluitend bedoeld voor zijn politieke campagne - te spenderen. Dit weerhield Sanders er niet van om zijn supporters een e-mail te sturen, met (weerom) de vraag om een donatie onder het mom van de misleidende bewering dat hij de nominatie kon winnen zonder New York te winnen, zolang hij maar genoeg kiesmannen won. 

Zijn uitje naar het Vaticaan ten spijt, verloor Sanders de voorverkiezingen van New York, wanneer Clinton een overwinning had met een grotere marge dan verwacht. Hierdoor kwam zijn verkiezingscampagne de facto ten einde, behalve dan in de waanwereld van Sanders zelf - en die van zijn trouwe supporters uiteraard. In lijn met zijn gedachtengoed, dat vaak rechtlijnig tegenover de realiteit staat, kondigde Sanders immers aan zijn strijd te zullen voortzetten - desnoods tot het bittere einde op de Democratische Nationale Conventie (DNC) in juni 2016. Sanders had op dit punt de eenheid van de partij kunnen bewaren door zichzelf gewonnen te geven; Clinton heeft in 2008 dan wel langer gewacht om zich gewonnen te geven aan Obama, maar Obama's voorsprong op haar was toen ook veel kleiner dan Clinton's voorsprong in 2016 op Sanders - een voorsprong die inmiddels zowaar niet meer in te halen was.

De aanhangers van Sanders argumenteerden dat hun man beter in staat zou zijn om de Republikeinse tegenhanger Donald Trump te verslaan tijdens de verkiezingen van november 2016. Hun standpunt werd gebaseerd op peilingen waaruit moest blijken dat Sanders meer kans had dan Clinton om de verkiezingen te winnen, maar in de realiteit hebben zulke vroege peilingen weinig tot geen waarde. Aanhangers van Sanders vergeten maar al te makkelijk dat hun kandidaat meer gemeenschappelijk heeft met Trump dan ze zouden willen toegeven. Beiden beweren anti-establishment te zijn en grootse, ongeziene plannen voor Amerika te hebben - en toch kan geen van beide uitleggen hoe ze dat precies zouden verwezenlijken.

De politieke hoefijzertheorie komt hier ook tot uiting op andere vlakken. Zowel Sanders als Trump waren bij de aanvang van de voorverkiezingen van 2016 nog maar sinds relatief recent lid van hun respectieve partij, en beiden beweerden dat de resultaten van de voorverkiezingen vervalst waren telkens als ze een staat hadden verloren. En geen van beide heeft zijn belastingsaangifte openbaar gemaakt. Beiden zijn tegenstanders van vrijhandelsakkoorden zoals NAFTA, en beweren dat hier Amerikaanse jobs verloren door zijn gegaan, terwijl het tegendeel waar is en het verlies van jobs naar lageloonlanden is het gevolg van tal van andere factoren.

Oorlog tegen de DNC en tegen de realiteit

Sanders beloofde dat hij de nominatie van Clinton zou aanvechten op de DNC door het systeem van kiesmannen en super-kiesmannen (superdelegates) in vraag te stellen. Dit is opmerkelijk, aangezien Sanders immers akkoord moet gegaan zijn met het systeem van de Democratische voorverkiezingen toen hij bereid was zich binnen die partij kandidaat te stellen. Volgens dit systeem worden de gewone delegates immers proportioneel verdeeld, terwijl superdelegates vrij zijn om te kiezen welke kandidaat ze willen steunen. Sanders beschreef de superdelegates als "ondemocratisch" en ijverde voor hun afschaffing, maar niettemin verwachtte hij toch dat diezelfde superdelegates, die voor Clinton hebben gekozen, vooralsnog zouden overstappen naar hem. Hij aasde dan vooral op de superdelegates van staten waar hij in gewonnen had, ondanks het feit dat zelfs de gewone delegates proportioneel verdeeld worden zonder een "winner takes all"-systeem. Het democratische bestel, als een reflectie van de wil van het volk, was Sanders duidelijk enkel maar genegen wanneer het in zijn voordeel was.

De arrogante houding van Sanders tegenover de superdelegates, die hij enerzijds verbaal aanviel en anderzijds het hof maakte, heeft hem weinig resultaat opgeleverd in zijn strijd tegen Clinton. Uiteindelijk zijn er zelfs superdelegates overgestapt van Sanders naar Clinton. Wat Sanders niet vertelde aan zijn supporters was dat de Democratische superdelegates gewoonlijk kiezen voor de kandidaat met de meeste gewone delegates, aangezien hun stem pas definitief wordt uitgebracht op de DNC. Tevens is het niet zo verbazend dat de partijleiding en de superdelegates niet allemaal unaniem achter Sanders schaarden: in tegenstelling tot Clinton was hij immers geen langdurig lid van de partij. Er is dus geen sprake van een complot tegen Sanders, en indien hij meer gewone delegates had gewonnen dan Clinton was de kans vooralsnog groot dat de superdelegates ook voor hem hadden gekozen. Opmerkelijk is dat Sanders de superdelegates die hem wél steunden nochtans nooit de deur heeft gewezen.

Sanders was de voorverkiezingen aan het verliezen, en zijn aanval op het systeem van de superdelegates was louter een vergeefse poging om die realiteit niet te moeten inzien. Nog gekker was dat Sanders suggereerde dat de voorkeur van de superdelegates voor Clinton betekende dat niet zij, maar net hij hij beter in staat zou zijn The Establishment™ aan te pakken. Het idee dat zij misschien een betere kandidaat voor het presidentschap kon zijn kwam gewoon niet bij hem op. Sanders beweerde tevens dat hij steevast de voorverkiezingen zou winnen als er veel mensen kwamen stemmen, en dat dit in het verleden zo het geval was omdat hij de voorverkiezingen met een lage opkomst vaak verloren had. Hoewel Sanders wel degelijk enkele voorverkiezingen had gewonnen in staten met een grote opkomst (waarvan er één Vermont was, die eigenlijk niet mee telt omdat het zijn thuisstaat is wat een vertekend beeld zou geven), was dit niet over de hele lijn het geval. Bovendien won hij enkele voorverkiezingen met een lage opkomst, en bovenal de caucus-voorverkiezingen die doorgaans een lage opkomst hebben. Het waren vooral ras en regio die het succes van Sanders bepaalden, niet zozeer de grootte van de opkomst.

Opmerkelijk is dat Sanders aanvankelijk ijverde voor de afschaffing van caucus-voorverkiezingen, omdat deze ondemocratisch waren. Dit was in principe een gerechtvaardigd argument, aangezien er bij een caucus geen democratische verkiezing wordt gehouden. Wanneer Sanders vervolgens als winnaar uit de bus kwam na een caucus, was er echts plots even geen kritiek op het ondemocratische systeem ervan. Sanders wist zelfs een groot deel van de caucus-voorverkiezingen te winnen, wellicht enkel en alleen omdat de aanhangers van Sanders wat harder kunnen roepen dan die van Clinton. Een ondemocratisch systeem is plots wel ok als het in zijn voordeel speelt? Ook ijverde hij voor het openstellen van alle voorverkiezingen, wat wil zeggen dat ook niet-Democraten hun stem zouden kunnen uitbrengen - met de mogelijkheid dat ook Republikeinen stemmen om zo de meest gevreesde kandidaat al op voorhand uit te schakelen. Dus niet bepaald democratisch op partijniveau, maar het waren toevallig wel de voorverkiezingen waar hij meer winst kon boeken.

Tumult van Nevada voorverkiezingen

In mei 2016 vond de Nevada Democratic Convention plaats. De aanhangers van Sanders konden het niet kroppen dat Clinton, die een steeds grotere voorsprong op Sanders kreeg, ook Nevada had gewonnen met 52,6% en dus ook met een meerderheid van delegates. De fanatieke supporters van Sanders probeerden vooralsnog om delegates te winnen voor hun demigod, op basis van een complottheorie dat 64 potentiële delegates van Sanders geweigerd waren. Wanneer deze onzinnige aantijging mislukte, besloten ze om te grijpen naar intimidatie en bedreigingen. Aanvankelijk wisten ze niet beter dan "boe" te roepen tegen senator Barbara Boxer, waarop zij zei: "blijf maar boe roepen en boe jezelf weg uit deze verkiezingen". Dat is precies wat ze gedaan hebben, en wanneer de situatie steeds gevaarlijker werd, besloot men de conventie te schorsen omwille van veiligheidsredenen.

De agressieve houding van de fanatieke achterban van Sanders liet het hier niet bij. Nadat ze het hoofdkwartier van de Democratic Party in Nevada hadden gevandaliseerd, vonden ze niet beter dan het thuis- en werkadres te publiceren van voorzitster Roberta Lange, alsook haar e-mailadres en mobiele telefoonnummer. Lange werd vervolgens het slachtoffer van talloze kwalijke telefonische oproepen en sms-berichten, waarbij haar leven en dat van haar familie werd bedreigd. Er werd ook gedreigd om het restaurant, waar Lange tewerkgesteld is, te overrompelen met zodanig veel telefonische oproepen dat ze hun telefoontoestel zouden moeten uitschakelen. Hierop besloot de Nevada Democratic Party dat het te erg uit de hand was gelopen, en besloot men om klacht in te dienen tegen de campagne van Sanders omwille van aanstoken van geweld en het toelaten van paranoïde fantasieën over fraude en diefstal van delegates in zijn kamp.

Sanders deed aanvankelijk helemaal niets met de klacht aan zijn adres, en liet zijn fanatieke supporters hun gang gaan. Wanneer hij tijdens een persconferentie werd geconfronteerd met een vraag hierover, ging hij gewoon weg terwijl men de vraag zelfs nog maar aan het stellen was. Na nog enkele dagen te hebben gewacht, besloot Sanders eindelijk het kwalijke gedrag te veroordelen, om dan vervolgens de ongegronde beschuldiging te uiten dat het kamp van Clinton begonnen was met het aanstoken. Meer nog, hij vervoegde de paranoïde standpunten van zijn meest fanatieke supporters met te stellen dat de conventie in Nevada van hem "gestolen" was en dat de procedure niet correct was opgevolgd - wat volslagen onzin was. Zelfs zijn eigen campagneleiders gooiden Sanders voor de haaien en gaven toe dat ze hierdoor alles vernietigden wat ze voordien hadden opgebouwd, enkel en alleen omdat Sanders absoluut een paar delegates wou winnen in een staat waar hij verloren had.

De nederlaag van Sanders

Hoewel het in mei 2016 overduidelijk werd dat Sanders op geen enkele manier Clinton nog kon inhalen, weigerde hij de handdoek in de ring te gooien. Door deze weigering om de realiteit onder ogen te zien en zich terug te trekken uit de voorverkiezingen, creëerde Sanders een sterke verdeeldheid in de partij, die zodoende werd verzwakt in de schaduw van haar tegenstander Donald Trump. Hij was zelfs bereid om in debat te gaan met de Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump, alsof hij zelf al genomineerd was. Pas als het te laat was, merkte hij dat hij was getrolld door Trump, die vervolgens aankondigde niet met Sanders in te willen debat te willen gaan omdat hij slechts achter Clinton aan holde in de voorverkiezingen. 

Tijdens zijn campagne werd Sanders bekritiseerd door de holebi-gemeenschap omdat zijn programma van de voorverkiezingen van 2016 geen vermelding maakte van de strijd tegen HIV. Hierdoor besloot hij op het laatste nippertje om dit alsnog op te nemen in zijn programma. Kort voor de Democratische voorverkiezingen van Californië in juni had hij een ontmoeting gepland met AIDS-activisten, maar had deze vooralsnog abrupt geannuleerd. Onder druk liet hij de ontmoeting vooralsnog plaatsvinden, waarna hij een persbericht lanceerde waarin hij zei dat de activisten hem steunden in de ontwikkeling van PrEP, een controversieel medicijn tegen HIV. Nochtans waren de activisten tegenstanders van dit medicijn, wat ze tijdens de ontmoeting ook hadden duidelijk gemaakt aan Sanders. De activisten beschuldigden Sanders ervan te hebben gelogen en de ontmoeting slechts te hebben misbruikt om zijn kansen op een overwinning in Californië te verhogen. De campagne van Sanders reageerde hierop met te stellen dat de activisten aanhangers waren van "Big Pharma" - waarmee het aluhoedjes-gehalte meteen duidelijk werd.

Op 7 juni 2016 vonden de laatste grote en dus meest doorslaggevende Democratische voorverkiezingen plaats, en maakte de laatste hoop voor een nominatie van Sanders met de grond gelijk. Sanders won in North Dakota en Montana, maar verloor alle andere staten, met zelfs erg grote nederlagen in Californië en New Jersey. Vervolgens werd de houding van Sanders steeds meer die van een kind dat met zijn voeten op de grond stampt omdat hij zijn zin niet krijgt. Opnieuw bleef hij volhouden dat hij nog kon winnen, en weigerde hij uit de race te stappen. Sanders bleef donaties vragen van zijn supporters (ondanks het feit dat veel van supporters tot de lagere bevolkingsklasse behoorden en wellicht niet veel geld konden missen), en drong er tegelijk op aan dat Clinton zijn agendapunten moest adopteren. Meer nog, Sanders eiste dat als Clinton tot president wordt verkozen, hij zeggenschap moest krijgen over wie er in haar kabinet zal zetelen. Het lijkt wel erg verregaand wanneer de eerste vrouwelijke presidentskandidate in de Amerikaanse geschiedenis de les gespeld krijgt door een oude, blanke man die ze nochtans net verslagen heeft.

Sanders weigerde zijn strijd tegen Clinton te staken, in de hoop dat ze zou worden aangeklaagd voor het gebruik van een privé-emailadres terwijl ze Minister van Buitenlandse Zaken was onder Obama. Die aanklacht is er natuurlijk nooit gekomen. Zelfs de bondgenoten van Sanders drongen er op aan dat hij uit de race zou stappen, maar konden hem de realiteit niet doen inzien. Zelfs niet wanneer hij een privégesprek had met Obama zelf, waarna de zittende president openlijk zijn steun voor Clinton uitsprak. Bij zijn terugkeer in de Senaat werd Sanders dan ook niet van harte verwelkomd, maar wel uitgejauwd omwille van zijn weigering om Clinton te steunen. Intussen bleef hij wel donaties ontvangen die goedgelovige mensen bleven storten voor een campagne die er geen meer was. Ook zij die beter wisten betaalden indirect mee voor de campagne van Sanders, want zolang hij die niet staakte kreeg hij een beveiligingsescorte van de Secret Service, wat de Amerikaanse belastingbetalers zo'n $38.000 USD per jaar kostte.

Pas in juli 2016, wanneer Sanders merkte dat zijn invloed zowat volledig verwaterd was (en de FBI had aangekondigd Clinton niet te zullen vervolgen voor haar gebruik van een privéserver voor e-mails toen ze minister was), besloot hij om officieel zijn steun aan Clinton te geven en zijn campagne tegen haar definitief op te bergen. Hiermee beschaamde hij nochtans het vertrouwen van zijn aanhangers, die hij om donaties had gevraagd met de belofte te zullen blijven vechten voor de nominatie tot op de DNC, wat hij dus niet langer van plan was te doen.

Indien het Sanders was gelukt om in het Witte Huis te geraken, zou hij de oudste president in de Amerikaanse geschiedenis geweest zijn met een leeftijd van 75 jaar. Anderzijds zouden ook Clinton (69) en Trump (70) de oudste president zijn bij hun aantreden, al is Sanders toch een stuk ouder en zou hij na eventueel twee termijnen reeds 83 zijn. Hoewel hij in 2016 nog steeds in goede gezondheid verkeerde, had in geval van nominatie een goede keuze voor een vicepresidentskandidaat belangrijk geweest. Maar als die keuze moet berusten op het idee dat Sanders wellicht zou overlijden tijdens zijn eerste termijn, was het dan niet meer zinvol dat de vicepresidentskandidaat zich zelf voor presidentskandidaat zou stellen in plaats van Sanders?

WikiLeaks

Zie hoofdartikel: WikiLeaks

Sommigen zouden stellen dat Sanders steun kreeg vanuit de hoek van WikiLeaks en diens oprichter, Julian Assange, die sterk gekant was tegen Clinton. Op 22 juli 2016 publiceerde WikiLeaks immers zo'n 20.000 emails die ze gehackt hadden van de Democratische Partij. Het was hier niet de bedoeling om Sanders alsnog genomineerd te krijgen bij de Democratische voorverkiezingen, omdat de conventie enkele dagen later reeds van start ging en de nominatie van Clinton stond niet meer in twijfel. Indien dat de bedoeling was geweest, had Assange de gelekte emails al eerder kunnen publiceren. Het was daarentegen wél de bedoeling om de overwinningskansen van Clinton tegenover Trump te verzwakken, en dit in combinatie met nepnieuws verspreid door Rusland, die de campagne van Sanders trachtte te helpen om de goedgelovige Bernie Bros verder af te zetten tegen Clinton.

De gelekte emails waren nooit bedoeld om openbaar te worden gepubliceerd, en waren dus niet bepaald geschreven in een taal van politieke correctheid. Gezien de agressieve en onrealistische campagne die Sanders had gevoerd, was het niet te verbazen dat sommige Democraten wat stoom moesten aflaten onder elkaar. Het feit dat ze Clinton erkenden als de winnaar van de voorverkiezingen, ook al moest dit toen nog bezegeld worden op de conventie, is evenmin verbazingwekkend, aangezien er geen manier was waarop Sanders nog kon winnen en dat enkel Sanders die realiteit nog niet onder ogen wou zien. De gelekte emails werden vervolgens uit de context getrokken, zodat het leek alsof dit "bewijs" was van stembusfraude, en dat de Democratische Partij en/of Clinton een complot hadden gesmeed met de media tegen Sanders. In oktober 2019 werd een rechtszaak, aangespannen tegen de Democratische Partij vanwege vermeende vooringenomenheid tegen Sanders, verworpen wegens ongegrond.

Bernie Bros, BernieBots en andere Sanders-aanhangers

De aanhangers van Sanders, meer bepaald de harde en geradicaliseerde achterban, worden soms ook "Bernie Bros" genoemd. Deze term werd voor het eerst gebruikt in een artikel van The Atlantic op 17 oktober 2015. Deze term werd oorspronkelijk gedefinieerd als zijnde een fenomeen waarin sommige jonge, blanke en progressieve mannen probeerden hun vrienden op sociale media te overhalen om Sanders te steunen. Terwijl de ideeën van Sanders op zich al indruisen tegen de realiteit, zijn die van zijn aanhangers zo mogelijk nóg gekker. Zijn harde achterban beloofde nooit te zullen stemmen op Hillary Clinton, wat in de praktijk op hetzelfde neerkomt als een stem voor Trump, zelfs al stemmen ze op een derde partij of op niemand.

Het is wellicht deze radicale toon, die enkel maar extremer werd naarmate het verlies van Sanders in de voorverkiezingen duidelijker werd in mei 2016, waardoor andere media, zoals USA Today de Bernie Bros begonnen omschrijven als "de stoottroepen van Sanders' online leger, digitale schurken die de campagne van Sanders in verlegenheid brengen". De Wall Street Journal en Los Angeles Times beschreven de Bernie Bros als internet trollen die het gemunt hebben op aanhangers van Clinton. De aanvallen van deze "Bernie Bros" op Clinton's aanhangers speelden zich voornamelijk af op het internet, zoals op sociale media als Twitter en Facebook, en was dus wel degelijk reëel aanwezig, al bleek uit een onderzoek dat de aanwezigheid van trollen in de aanhang van Trump nog veel groter was.

US Uncut, een fanatieke extreemlinkse nepnieuws- en clickbait-website, beweerde dan weer dat Bernie Bros slechts een "mythe" zijn, ondanks het bewezen feit dat ze wel degelijk bestaan. Meer nog, de website beweerde dat de term een poging was om de steun van vrouwen en gekleurden voor Sanders onzichtbaar te maken, als één van de oudste vormen van "geweld" door "blanke mensen met privileges" - wat op zich minstens zo stigmatiserend is. Het is niet ondenkbaar dat de "Bernie Bros" - en andere fanatieke aanhangers van Sanders - effectief ook aanhangers waren van US Uncut. De realiteit van de Bernie Bros, hoewel aldus grotendeels beperkt tot het internet, zorgde er niettemin voor dat Sanders zich genoodzaakt zag om deze fanatici te bekritiseren omwille van hun seksistische aanvallen tegen Clinton, en zich openlijk van hen te distantiëren. Hoewel de meeste activiteiten van de Bernie Bros online plaats vonden, waren ze soms ook lokaal actief zoals het geval was bij de Nevada Conventie - en waar Sanders zich echter zo goed als niet van heeft gedistantieerd.

Een trotse "Bernie or Bust"-supporter, want waarom zou je de realiteit een leuke fantasie laten bederven?

De Bernie Bros worden soms ook wel eens BernieBots genoemd. Dit is een variant op het oudere fenomeen van de "PaulBots", aanhangers van de Republikeinse libertariër Ron Paul, die kan worden beschouwd als de rechtse versie van Sanders. Net zoals Sanders werd Paul eveneens beschouwd als een held door complotdenkers omwille van o.a. zijn steun aan kwakzalverij. De BernieBots, net zoals de PaulBots voorheen, schuimden het internet af om iedereen aan te vallen die niet akkoord ging met Sanders en zijn socialistische ideeën, in een poging om de illusie te creëren dat zowat de hele wereld zit te wachten op Sanders als hun verlosser. Deze BernieBots verwezen naar zichzelf liever met de vrij agressieve titel "Bernie or Bust", de naam van een groep aanhangers van Sanders die in geen opzicht bereid zijn een compromis te sluiten, en iedereen - vooral Clinton - als de duivel beschouwen terwijl Sanders eerder als een demigod wordt behandeld. Bij een aantal onder hen is het gedachtengoed nog radicaler dan dat van Sanders zelf, hoewel een groot deel van deze aanhangers eigenlijk totaal geen idee had waarover het ging en louter wat populistische slogans herhaalde. 

Wanneer het uiteindelijk dan toch was doorgedrongen dat Sanders niet zou worden genomineerd als presidentskandidaat, was een gedeelte van zijn aanhangers bereid om te stemmen op Donald Trump in een poging om Clinton te verslaan. Anderen werden dan weer bereid gevonden om te stemmen voor de presidentskandidaat van de Green Party, Jill Stein, die bekend staat voor haar aanhang van pseudowetenschap omtrent vaccinaties, GMO, kernenergie en wifi-straling. Gezien de Green Party geen belangrijke rol speelt in de Amerikaanse politiek, staat een stem voor Jill Stein gelijk met een stem voor Trump. De invloed van Sanders is na de DNC (en voor een stuk ook al voor de DNC) gestaag beginnen afnemen, met steeds meer van zijn aanhangers die bereid bevonden werden om te stemmen op Clinton. Er bleef dus niet veel over van de 25% tot 33% van de Bernie or Bust-aanhangers die hadden gezworen nooit op Clinton te stemmen, net zoals in 2008 maar liefst 40% van de supporters van Clinton hadden gezegd niet te zullen stemmen op Obama, en dat uiteindelijk toch gedaan hebben. Reeds in juni bleek dat 13% van de supporters van Sanders helemaal niet zou gaan stemmen als Sanders niet genomineerd werd, 11% zou stemmen voor Jill Stein, 15% voor Gary Johnson van de Libertarian Party, en maar liefst 41% voor Clinton. Slechts 7% zou overlopen naar Trump. Een maand later, eind juli, bleek dat zelfs 90% van de kern van de supporters van Sanders bereid was om te stemmen voor Clinton. 

De Bernie-or-Bust aanhangers van Sanders bleven na afloop van de verkiezingen volhouden dat hun halfgod een grotere kans had om te winnen van Trump dan Clinton. Ze grepen hierbij telkens terug naar de vroege peilingen die nochtans geen enkele waarde hebben, omdat er nog geen echte verkiezingsstrijd tussen Sanders en Trump had plaatsgevonden. Bovendien had Clinton veel meer aanhang bij de gekleurde Amerikanen. De Republikeinen zouden brandhout gemaakt hebben van de zelfverklaarde socialist, en hadden ontelbaar vele stokken om mee te slaan:

• De beweringen van Sanders in 1972 waarin stond dat verkrachting ok was. Er mag dan een hele verklaring en nuancering zijn hieromtrent, maar daar had het gros van de kiezers niet naar geluisterd (de hele heisa rond de emails van Clinton was ook onzin, maar daar liet de doorsnee Amerikaan zich ook niet van overtuigen).
• Sanders was werkloos tot in zijn dertiger jaren en toen hij zijn rekeningen niet kon betalen stal hij electriciteit van één van zijn buren.
• Hij was voorstander van het dumpen van nucleair afval nabij een dorp in armoede in Texas.
• Hij stemde tegen het Amber Alert-systeem.
• Zijn voorgestelde "Universele Gezondheidszorg" was uitgeprobeerd in zijn thuisstaat, Vermont, en moest worden opgedoekt vanwege de te hoge kostprijs.
• Videomateriaal van Sanders waarin hij deelnam aan een anti-Amerikaanse rally in Nicaragua en zong: "Here, there, everywhere/the Yankee will die".
• Hoewel Sanders zichzelf een "democratische socialist" noemt, wat volgens hem niet hetzelfde zou zijn als gewoon "socialist", heeft hij zijn carrière voornamelijk doorgebracht door herhaaldelijk te zeggen "ik ben een socialist" aan eender welke journalist die het maar wou horen.
• Sanders verdedigde de Cubaanse dictator Fidel Castro.
• Sanders ijverde voor de afschaffing van de CIA, de afslanking van het leger ten voordele van "lokale milities" en de kustwacht, en voor het halveren van het budget van het Pentagon.
• Sanders stemde vaak in het voordeel van de wapenlobby, en vóór 1972 ijverde hij zelfs voor het afschaffen van alle wetten die te maken hadden met het grondwettelijk recht om wapens te dragen.

Hoewel de Bernocalyps werd vermeden met de overwinning van Clinton in de Democratische voorverkiezingen, hebben de Sanders-aanhangers er wel toe bijgedragen dat Clinton werd verslagen door de Trumpocratie. Maar liefst 216,000 aanhangers van Sanders in de staten Michigan, Pennsylvania en Wisconsin alleen al, zouden uiteindelijk toch voor Trump gestemd hebben. Uiteindelijk hebben meer dan 1 op 10 Sanders-aanhangers over heel Amerika voor Trump gestemd, wat neerkomt op meer dan 1,5 miljoen stemmen. Bernie Bro's waren dus instrumentaal in de verkiezingsoverwinning van Trump.

Na de voorverkiezingen

Nadat Sanders na enkele maanden eindelijk de realiteit begreep dat hij de voorverkiezingen verloren had, en zijn steun voor Clinton had uitgesproken, was zijn rol helemaal uitgespeeld. Hoewel hij bleef praten over zijn "revolutie", die nooit eens begonnen is, steunde hij Clinton in haar campagne tegen Donald Trump, en was het gevaar voor het rampzalig beleid van een socialistische president helemaal geweken. Sanders heeft niettemin weinig moeite gedaan om campagne te voeren voor Clinton, of zijn aanhangers te overtuigen haar te steunen, wat mogelijk heeft bijgedragen tot de overwinning van Trump. Sanders verdedigde zelfs de kiezers die voor Trump gestemd hadden, en nog voor Trump's overwinning beweerde hij dat de meeste van die kiezers niet racistisch of seksistisch zijn, ondanks bewijs van het tegendeel. 40% van Trump's kiezers gelooft dat zwarten lui, geweldadiger en crimineel zijn, 76% zijn voorstander van een verbod voor Moslims om naar de VS te reizen, en tweederde van Trump's kiezers gelooft dat Obama geen Amerikaan is. Niettemin zou Sanders in maart 2017 zijn bewering  opnieuw herhalen; toen stelde hij dat mensen die voor Trump stemden geen racisten, seksisten en homofoben zijn. Die bewering kaderde in zijn - zoveelste - aanval op de Democratische Partij.

Na de verkiezingsoverwinning van Trump kondigde Sanders aan bereid te zijn om met hem samen te werken omdat ze allebei tegenstanders zijn van The Establishment™. Sanders gelooft hierbij schijnbaar dat Trump bereid is zich in te zetten voor de lagere klasses van de bevolking, die het "beu zijn dat de miljardairs geen belastingen betalen". Opmerkelijk hierbij is dat hij bereid is om net die president te helpen die zélf tot zulke groep van miljardairs behoort, en die - net zoals Sanders zelf - weigerde zijn belastingsaangifte openbaar te maken. Het meest hilarische van dit alles is dat Sanders er schijnbaar van overtuigd is dat Trump zich daadwerkelijk wil inzetten voor het arme gedeelte van de Amerikaanse bevolking. Tijdens een interview in januari 2017, kort voor de eedaflegging van Trump als president, herhaalde Sanders opnieuw zijn waanideeën. Hij stelde dat hij "niemand demoniseert", om dan vervolgens onmiddelijk iedereen die rijk is te demoniseren. In tegenstelling tot sommige uitspraken over Trump, die hij aanprees als een man die "het Republikeinse en het Democratische Establishment™ versloeg, alsook het Media Establishment™, en hierdoor iets "buitengewoon heeft gedaan".

Sanders stelde vervolgens opnieuw dat hij bereid was om samen te werken met Trump, alsook met eenieder die "de Amerikaanse bedrijven zegt dat ze verder moeten kijken dan winstbejag". Het ontgaat hem blijkbaar dat dit compleet haaks staat op Trump, die net een kabinet heeft gevormd bestaande uit voornamelijk mensen uit diezelfde bedrijfswereld. Maar Sanders weigerde te zeggen dat hij tegen de nominaties van Trump's kabinet zou stemmen. Ook nadien gaf Sanders zijn steun aan President Bullebak op de meest onwaarschijnlijke vlakken. Zo stelde hij dat Trump goed bezig was met Noord Korea uit te dagen te bedreigen te "modereren" om hun nucleair arsenaal af te bouwen. Dit zou, volgens Sanders, een nucleaire oorlog moeten voorkomen, maar houdt geen rekening met het feit dat de agressieve en arrogante houding van Trump, tegenover de al even agressieve en arrogante dictator van Noord Korea, net tot een nucleaire oorlog zou kunnen leiden. Wanneer Trump en Kim in juni 2018 plots een "vredevolle ontmoeting" hielden, werd Trump bekritiseerd door de Democraten omwille van de (schijnbare) toegevingen die hij deed aan een communistische dictator die geregeld de mensenrechten schaadt, maar Sanders complimenteerde Trump weerom omwille van die "positieve stap". En opnieuw in 2019. Hij gaf tevens aan "geen probleem" te hebben met het gezellige fotoshoot-onderonsje tussen Trump en Kim Jong-un op 30 juni 2019.

Tenslotte bleek de verkiezingscampage van Sanders nog een nadelig staartje te krijgen voor Bernie zelf. In februari 2017 ontving hij immers een schrijven van de Federal Election Commission, nadat bleek dat zijn campagnefinanciën niet in regel waren. Hij had grotere donaties ontvangen van individuele personen dan wettelijk toegestaan, alsook donaties van buiten de VS en van ongeregistreerde politieke committees. De woordvoerder van Sanders' campagne trachtte dit te minimaliseren door te stellen dat dit een standaardprocedure is, maar in werkelijkheid is dat niet zo: de FEC had immers geen brief gestuurd naar de Clinton campagne, ondanks het feit dat die veel groter in omvang was gezien dit niet enkel ging om de voorverkiezingen maar ook om de campagne tegen Trump. Sanders had misschien beter zijn campagnedonaties niet verspild aan zijn plezierreisje naar de Paus in Rome.

Interbellum

Na zijn beschamende nederlaag tijdens de presidentsverkiezingen van 2016, trachtte Sanders zich vooralsnog op te werpen als een relevante politicus, doch tevergeefs aangezien hij er hoogstens in slaagde om de verdeeldheid die hij binnen de Democratische Partij had gecreëerd in 2016 aan te houden. De BernieBots dragen hier eveneens hun steentje aan bij door een puriteinse campagne te voeren tegen elke Democratische politicus die volgens hen niet dezelfde zogenaamde "ideologische puurheid" heeft als hun demigod Sanders - die absoluut niets doet om zijn geradicaliseerde "fans" in te tomen. In november 2016 publiceerde Sanders zijn boek "Our Revolution: A Future to Believe In", die op de lijst van de bestsellers kwam en waardoor, zoals later zou blijken, Sanders kwam te behoren tot de groep mensen die hij al heel zijn leven demoniseerde: een miljonair. Hierdoor kwam hij met gemak terecht in de zogenaamde 1% waar hij nochtans altijd zo tegen gekant was. De vereiste om tot de top 1% van de rijken te horen, dient een familie immers een inkomen te hebben van $389.436 USD, waar Sanders met een inkomen van meer dan $850.000 USD aan boeken alleen al (in juni 2017) ruimschoots bovenuit komt.

De zelfverklaarde socialist, die steeds heeft afgegeven op miljonairs maar zelf bijna nooit een job in de privésector heeft gehad, kocht bijgevolg een huis van maar liefst $600.000 USD op Vermont's Champlain Islands. Dit was bovendien zijn derde huis, de andere twee staan in Washington DC en in Burlington, Vermont. Nochtans gaf Sanders vaak af op miljonairs miljardairs, omdat die meerdere auto's en jachten hebben, "want hoeveel hebben ze er wel nodig?". Maar blijkbaar is het enkel een slechte zaak als iemand anders dan hijzelf een miljonair is. Hoeveel huizen heeft Bernie immers nodig? Tot zover de "ideologische puurheid" van de demigod Sanders. Het is tevens opmerkelijk hoe hij zijn eigen retoriek begon te verschuiven alnaargelang hij rijker werd: aanvankelijk demoniseerde hij de miljonairs, maar toen hij er zelf één werd waren niet langer de miljonairs maar wel de miljardairs plots de slechterikken. Wanneer Sanders hiervoor - terecht - werd bekritiseerd, werd hij plots wel erg defensief over zijn rijkdom. Wanneer Fox News hem de vraag stelde of zijn rijkdom nu de definitie van kapitalisme is, oftewel de American Dream, antwoordde hij ontwijkend met "ik heb een universiteitsdiploma".

Op 24 augustus 2016 richtte Sanders de politieke non-profitorganisatie "Our Revolution" op, genoemd naar het boek dat hem rijk had gemaakt, om zo de "revolutie" die nooit heeft plaatsgevonden "verder te zetten" na zijn mislukte presidentscampagne. Al kort na diens oprichting stapten een aantal leden meteen weer op nadat bleek dat Sanders' campagnemanager Jeff Weaver de voorzitter zou worden, en ook omdat er een schrijnend gebrek aan diversiteit was. Ook daarna bleef de organisatie niet gespaard van chaos en interne strijd op verschillende vlakken. Nina Turner, die uiteindelijk voorzitster werd, omwille van haar daden en motieven. Ze werd ook bekritiseerd om niet voldoende prioriteit te willen geven aan de Latijns-Amerikaanse gemeenschap. In 2019 werd Our Revolution aangeklaagd vanwege discriminatie op basis van ras, vooral dan gericht op de Afro-Amerikaanse gemeenschap, waarna het bestuur van de vereniging overging tot een geheimhoudingscontract met de beklaagde - een keuze die je net eerder zou verwachten van een volkomen corrupte Donald Trump. Wanneer Sanders zich opnieuw presidentskandidaat zou stellen in 2016, nam Nina Turner ontslag als voorzitster van Our Revolution om mee zijn campagne te leiden. Vervolgens zou Our Revolution zich erg beginnen te gedragen als een Super-PAC voor Sanders, hoewel hij nochtans altijd beweerde een tegenstander te zijn van Super-PACs - behalve de zijne dan.

Na afloop van de presidentsverkiezingen van 2016 werd alsmaar meer duidelijk dat de Russische inmenging, in samenwerking met WikiLeaks, een grote rol had gespeeld. Aangezien deze inmenging in eerste instantie bedoeld was tegen Hillary Clinton, was dit wel degelijk ten voordele van niet enkel Trump maar ook andere populistische politici, waaronder Jill Stein en Bernie Sanders. Meer zelfs, het was de opzettelijke bedoeling van Rusland om de campagne van Sanders te bevorderen. Wanneer de Amerikaanse Senaat de beslissing nam om sancties in te voeren tegen Rusland vanwege deze aanval op de Amerikaanse democratie, waren er slechts twee senators die hier opmerkelijk genoeg tegen stemden: de libertarische clown Rand Paul en... Bernie Sanders. Nochtans beweerde Sanders meermaals een voorstander te zijn van sancties tegen Rusland, en gebruikte hij het excuus dat de deal met Iran hierdoor in gevaar zou komen. In november 2017 probeerde Sanders de Russische invloed en aldus aanval op de Amerikaanse democratie weerom te minimaliseren, door te stellen dat "Amerikanen hier niet dagelijks van wakker liggen", en hoewel dit inderdaad juist mag zijn wil dit niet zeggen dat het daarom minder belangrijk is.

Wanneer in februari 2018 bleek dat Sanders' campagne effectief hulp had gekregen van Rusland, gaf hij hier geen echter enkele rechtstreekse reactie op. Nadien beweerde Sanders dat hij de Clinton-campagne had ingelicht over de verdachte Russische activiteiten op het internet, maar niets bleek minder waar te zijn. Het ging immers om een vrijwilliger en aanhanger van Sanders, die de Russische online activiteiten had opgemerkt en dit had doorgegeven aan de Clinton-campagne. Deze vrijwilliger in kwestie werkte echter niet rechtstreeks voor het team van de Sanders-campagne, noch had hij van Sanders of diens campagneleiders de opdracht gekregen om de Clinton-campagne op de hoogte te brengen. Wanneer Sanders dit te horen kreeg, probeerde hij hier zélf de eer voor op te strijken terwijl hij helemaal geen moeite had proberen te doen om het probleem van de Russische inmenging aan te pakken wanneer het zich voor deed. Wanneer zijn woordvoerder hiervoor onder vuur kwam te liggen, luidde het antwoord dat de campagne "geen fan is van journalisten die controverse provoceren waar er geen is" (je zou denken dat het van Trump's woordvoerder kwam) en dat Sanders "veel campagne had gevoerd voor Clinton" (wat eveneens allesbehalve geloofwaardig is). Een nieuw onderzoek in 2019 bevestigde opnieuw dat Rusland had geprobeerd om de aanhangers van Sanders te overtuigen te stemmen voor Trump. Russische nepnieuws-tweets met het woord "Bernie" waren meer dan 61.000 keer geretweet. Onderzoekers concludeerden dat Sanders centraal stond in de Russische strategie, en dat hij gebruikt werd om verdeeldheid te zaaien binnen de Democratische Partij. Eén van de redenen van deze Russische inmenging, is dat zowel Trump als Sanders gekant zijn tegen vrijhandelsakkoorden zoals TPP, net zoals ook de Russische dictator president Vladimir Poetin hier een tegenstander van is.

Sanders moest heel wat kritiek incasseren wanneer hij op 14 april 2018, uitgerekend de dag waarop 50 jaar eerder Martin Luther King vermoord was, besloot om niemand minder dan Barack Obama - de eerste zwarte president van de VS - en de Democratische Partij een "mislukking" te noemen. Nochtans was die "mislukte partij" wel goed genoeg voor Sanders om er zich in mei 2018 terug verkiesbaar bij te stellen voor voor de Amerikaanse Senaat. Hoewel dat op zich niet verbazend was - hij is al jaren Senator zonder enige serieuze resultaten te hebben bereikt - was het de manier waarop dat wel. Hij wou immers de voorverkiezingen winnen via de Democratische Partij, om dan de nominatie te weigeren en als onafhankelijke aan de eigenlijke verkiezingen deel te nemen. Op die manier zou hij dan voorkomen dat een andere Democraat (eveneens) genomineerd zou worden. Het is niet de eerste keer dat hij deze tactiek gebruikte om te worden verkozen, al won hij telkens zonder veel moeite in Vermont waardoor het in principe een overbodige tactiek is. Het verschil is dat dit de eerste keer was dat hij dit opnieuw deed sinds hij zich effectief als Democraat had uitgegeven voor de presidentsverkiezingen van 2016. Sanders gebruikt aldus de Democratische Partij louter om er eigen voordeel uit te halen, aangezien het voor hem belangrijker is een Democraat uit te schakelen dan een Republikein. Het zaaien van zulke verdeeldheid heeft, voor een stuk, eveneens Hillary Clinton's presidentschap gekost met als gevolg dat de gele clown in het Witte Huis terecht kwam.

In januari 2019, toen reeds geruchten circuleerden dat Sanders zich opnieuw kandidaat zou stellen voor de presidentsverkiezingen, kwamen tal van incidenten aan het licht omtrent seksisme en ongelijke verloning bij zijn campagneteam in 2016. Slachtoffers van seksuele intimidatie werden vaak aan hun lot overgelaten of niet gehoord door hogergeplaatste mensen in het team; sommige supervisors waren zelf de dader. Wanneer deze incidenten bekend werden in de pers, besloten enkele van Sanders' campagnedirecteurs deze ronduit te ontkennen en af te doen als "een poging om een nieuwe presidentscampagne van Sanders te beschadigen", want dat is toch het eerste wat een aanhanger van Sanders zou willen doen? Sanders wees zijn eigen verantwoordelijkheid hierin van de hand door te stellen dat "hij het druk had met het hele land rond te reizen en overal zijn punt te maken". Het verschil in verloning tussen mannen en vrouwen kon duizenden dollars bedragen; een vrouw verdiende $2400 USD per maand, terwijl een man die onder haar supervisie stond daarentegen $5000 USD verdiende. Het campagnecommittee trachtte dit te minimaliseren door te stellen dat verloning werd berekend op basis van ervaring en de inhoud van de job, niet op basis van geslacht, maar erkende niettemin het tegendeel door vrouwen een loonsverhonging te geven wanneer ze de ongelijkheid aanklaagden.

Op 7 februari 2019 besloot Sanders om de rangen van de factcheckers te vervoegen. Hij postte een video waarin Trump's State of the Union-speech werd gefactchecked. Trump had gezegd dat werkloosheid het laagste was sinds een halve eeuw, maar de factcheck-video van Sanders stelde dat de werkloosheid dubbel zo hoog was als wat Trump beweerde. Hoewel geen halve eeuw zoals Trump beweerde, was de werkloosheid wel lager dan de afgelopen 17 jaar, wat in de video van Sanders niet werd verteld. Dit is een geval van cherry picking en dus misleidend - het tegenovergestelde van wat een factchecker hoort te doen. Het is natuurlijk nog maar de vraag of Trump zichzelf op de borst mag kloppen voor de afname van de werkloosheid, aangezien deze trend zich reeds sterk had ingezet tijdens het presidentschap van Obama.

Democratisch presidentskandidaat in 2020

Op 19 februari 2019 kondigde Sanders aan dat hij zich opnieuw kandidaat stelde als president binnen de Democratische Partij, want één keer verdeeldheid zaaien binnen de partij gaf blijkbaar nog niet genoeg voldoeining. Verder waren zijn standpunten slechts meer van hetzelfde uit 2016. Ook zijn "ik ben gevrijwaard van Super PAC-invloeden"-vinylplaat bleef weer constant haperen. Nochtans had Sanders wel degelijk een Super PAC achter zich, met name Our Revolution die hij zelf opgericht had. Net zoals een andere Super PAC kon deze organisatie een ongelimiteerde hoeveelheid geld ophalen, ook van rijke donateurs, maar moest Our Revolution in tegenstelling tot een "officiële" Super PAC die donateurs niet bekend maken. Zulke donaties worden ook wel "dark money" of "donker geld" genoemd. Our Revolution trachtte op die manier dan ook de campagnewetten voor donaties te omzeilen en zo meer geld binnen te halen dan normaal zou mogen. Sommige donateurs gaven zelfs bedragen die opliepen tot in de honderdenduizenden dollars, terwijl hun identiteiten onbekend blijven. Onder de identiteiten die wel bekend waren, was een super PAC van verpleegsters die in 2016 rechtstreeks aan de campagne van Sanders hadden gedoneerd.

De (publieke) standpunten van Sanders hieromtrent zijn een vorm van hypocrisie op zich. De ene moment berispte hij nog non-profitorganisaties die hun donateurs niet bekend maken - waartoe Our Revolution dus eigenlijk bij hoort - en de andere moment bedankte hij Our Revolution voor "het meest belangrijke werk dat in het land kan gedaan worden". Vervolgens stelde hij dat hij er "geen probleem" mee zou hebben dat de groep meer transparantie vertoonde over wie hun donateurs zijn, maar hij weigerde om de groep - die nochtans door hem was opgericht - effectief op te roepen dit te doen. De reden hiervoor: andere non-profitgroepen doen het ook niet. De meeste andere kandidaten riepen echter niet op tot een wetgeving om politieke uitgaven door non-profitgroeperingen te beëindigen, in tegenstelling tot Sanders die hiermee dus niet eens geneigd is om het goede voorbeeld te geven. Het volgende excuus van Sanders was dan weer dat hij campagnewetten zou overtreden indien hij Our Revolution zou vragen bepaalde dingen te doen of te stoppen - hoewel juridische expertemen het hier grondig oneens mee zijn. De scheidingslijn tussen Our Revolution en de campagne van Sanders is wel vaker vervaagd, en uiteindelijk doet Sanders enkel wat goed is voor Sanders.

Partijreglement

De situatie van de Democratische voorverkiezingen zou dit keer heel anders worden dan in 2016: de partij had nieuwe regels opgesteld waar kandidaten zich akkoord mee moesten verklaren. Ongetwijfeld had het iets te maken met de zogenaamde "Schrikkelbernie", naar analogie met het schrikkeljaar dat om de vier jaar plaats vindt. Zo identificeert Sanders zich ook slechts om de vier jaar als Democraat (toevallig telkens op een schrikkeljaar) om aan de presidentsverkiezingen te kunnen deelnemen, en vervolgens terug verder te gaan als onafhankelijke. Door de wijziging van het partijreglement moest Sanders nu echter een "loyalty pledge" (belofte van trouwheid) onderschrijven. Hij diende zich officieel lid te maken van de partij, en te beloven om ook als Democratische president te zetelen indien hij verkozen zou worden (wat hij nochtans meermaals niet had gedaan met de senaatsverkiezingen). 

Kritiek dat deze regel bedoeld was tegen Sanders is onterecht: het is immers logisch dat wie door de Democraten wil worden genomineerd als presidentskandidaat, ook een Democraat moet zijn. Ondanks het feit dat Sanders in maart 2019 de "loyalty pledge" had ondertekend, net als de andere Democratische presidentskandidaten, had hij inmiddels wel al het papierwerk ingediend om zich in 2024 opnieuw kandidaat te stellen voor de senaatsverkiezingen - als onafhankelijke. Een andere wijziging in het partijreglement was het terugschroeven van superdelegates en het reduceren van het caucus-systeem van voorverkiezingen. Dit werd met veel gejuich onthaald bij de aanhangers van Sanders, die blijkbaar totaal niet begrepen hadden dat Sanders ook zonder de superdelegates verloren zou hebben in 2016, en dat hij doorgaans beter deed bij een caucus dan bij een gewone voorverkiezing. 

Campagne

Kort nadat hij zijn kandidatuur had aangekondigd, kwam Sanders al meteen in nauwe schoentjes te staan. Hij weigerde immers Nicolas Maduro, de "president" van Venezuela, een dictator te noemen ondanks het feit dat Maduro in alle opzichten een socialistische dictator is. Sanders weigerde eveneens te zeggen dat Maduro zou moeten worden afgezet, en weigerde de democratisch verkozen Juan Guaidó te erkennen als interim president. Blijkbaar komt er geen einde aan de liefde van Sanders voor socialistische en communistische dictaturen. Ook op andere vlakken liep de start van de campagne niet van een leien dakje: slechts een week na de aankondiging van zijn kandidatuur, besloten drie topfiguren het team te verlaten vanwege te verschillende "creatieve visies". Onder hen was Tad Devine, een belangrijke strategist van Sanders tijdens de campagne van 2016, en meer recent was gebleken dat hij connecties had in Oekraïne met Paul Manafort, de campagnevoorzitter van Trump die schuld heeft bekend voor financiële misdaden.

In maart 2019 kwam een nieuwe adviseur op de proppen: niemand minder dan David Sirota, een radicale aanhanger van Sanders en zelfverklaarde "journalist" die ooit nog een lofzang heeft gezongen voor Hugo Chavez, de voormalige socialistische dictator van Venezuela voor het "economisch mirakel" in dat land (hoewel het mirakel er nooit gekomen is). Reeds sinds december 2018 was Sirota bezig met zowat alle kandidaten, op Sanders na uiteraard, zwart te maken op sociale media (zelfs tegen voormalig president Obama) - veelal door het gebruik van red herrings. Hij was toen reeds een informele adviseur van Sanders, die bij de lancering van zijn campagne nochtans had opgeroepen tot "respectvol gedrag" tegenover de andere Democratische kandidaten. Wanneer Sirota vragen kreeg van de pers omtrent zijn banden met Sanders, verwijderde hij plots zo'n 20.000 tweets en liet hij amper 200 tweets online staan. Pas dan werd hij officieel aangekondigd als adviseur van de verkiezingscampagne van Sanders.

Sirota beweerde dat hij niet eerder op vragen van de pers had kunnen reageren, omdat hij het druk hat met zijn "ziek kind" te verzorgen, terwijl hij in die week nochtans een foto van zichzelf op Twitter had gezet terwijl hij aan het bowlen was. Voor de verdwenen tweets gaf hij de ongeloofwaardige verklaring dat die door een "autodeleter" verwijderd waren; op de vraag of het toeval was dat er dan net nu zoveel tweets verwijderd waren, kwam geen antwoord meer. Hij beantwoordde evenmin vragen omtrent waarom hij niet eerder bekend had gemaakt wat zijn rol was binnen de campagne van Sanders. Sirota lanceert geregeld Trump-stijl beledigingen op eender wie hem bekritiseert, die hij "losgeslagen", "gestoord" en "mentaal gehandicapt" noemt, en iedereen die zijn mening niet deelt maakt deel uit van een desinformatiecampagne. Deze houding maakt van Sirota geenszins een journalist, en alleszins een paranoide complotdenker. Opmerkelijk hierbij is dat hij aanvankelijk beweerde geen deel uit te maken van een "geheim politiek complot voor een specifieke kandidaat" - om dan uiteindelijk te worden ontmaskerd als een adviseur voor Sanders.

Dit campagneseizoen beloofde voor Sanders sterk te verschillen van dat van 2016. Toen gingen de Democratische voorverkiezingen uitsluitend over Clinton en Sanders, maar nu waren er - aanvankelijk - maar liefst 26 kandidaten die bereid waren om het tegen Trump op te nemen. Dit had eveneens als gevolg dat hij concurrentie kreeg bij zijn meer linkse kiezers, omdat kandidaten zoals Elizabeth Warren een deel van zijn platform en programmapunten deelden. Zoals verwacht zou Sanders al snel zijn voeten vegen aan de Democratische "loyalty pledge" die hij ondertekend had. Op 6 april 2019 nam hij deel aan een debat georganiseerd door het extreemrechtse (nep)nieuwskanaal Fox News, ondanks dat de Democratische Partij had beslist om Fox News geen van hun debatten te laten organiseren. Hij kreeg hiervoor dan ook - terecht - kritiek van zijn medekandidaten.

Inmiddels verhoogde de druk op Sanders om zijn belastingaangiftes eindelijk openbaar te maken. In 2016 had hij dit, net zoals Trump, niet gedaan. Wanneer hij opnieuw vragen kreeg hieromtrent, beweerde hij dat zijn belastingaangiftes "erg saai" waren en dat hij tot de armste senatoren behoorde. Op 15 april 2019 was het hem, na 5 jaar, dan eindelijk gelukt om ze te publiceren. Hieruit bleek dat Sanders niet de arme luis was zoals hij zichzelf probeerde voor te doen, maar wel een miljonair dankzij te verkoop van zijn boek "Our Revolution: A Future to Believe In". Hij behoort dus in feite tot de 1% van rijke mensen die hij al heel zijn leven demoniseert. Sanders weigerde resoluut zich te verontschuldigen voor zijn hypocrisie. Sinds dit bekend werd gemaakt, is het doelwit van Sanders plots verschoven van "miljonairs" naar "miljardairs". En wat heeft Sanders op dit alles te zeggen? "Als je een bestseller-boek schrijft, kan je ook een miljonair worden". Voila.

Controversiële standpunten en complottheorieën

Eind april 2019 kwam Sanders plots met een wel heel bijzonder standpunt op de proppen: hij uitte zich als voorstander van stemrecht voor veroordeelde misdadigers terwijl ze hun gevangenisstraf uitzitten. Hij stelde dat het ontnemen van stemrecht een hellend vlak was waarbij de democratische rechten zouden eroderen. Dat zulke misdadigers - waaronder verkrachters en terroristen - hun democratische rechten hebben opgegeven wanneer ze de keuze maakten de maatschappij te schaden, gaat blijkbaar helemaal aan Sanders voorbij. Niet het afwezige stemrecht voor criminelen, maar wel het argument van Sanders is een hellend vlak -drogargument; de vele jaren waarin dit stemrecht voor misdadigers niet bestond, heeft dit geen negatieve invloed gehad op democratische rechten van niet-criminelen. Met zijn standpunt insinueert Sanders bovendien dat de maatschappij niet in staat is een onderscheid te maken tussen een misdadiger die in de gevangenis zit, en één die zijn straf al heeft uitgezeten. Het is tevens opmerkelijk dat Sanders zijn verdediging van de democratie hier wel heel ver doortrekt, terwijl hij nochtans al heel zijn leven aanhanger is van het socialisme, een autoritair staatsbestel dat haaks staat op de democratie.

In juli 2019 werd het opnieuw heet onder Sanders' voeten, wanneer bleek dat in Vermont, de staat waar de zogenaamde anti-oorlogspoliticus een senator van is, dure en nucleaire oorlogsvliegtuigen worden gestationeerd. Het programma dat dit mogelijk maakt, werd gerealiseerd met de hulp van Sanders zelf. Dat dit haaks staat op zijn retoriek zal hem worst wezen, want het brengt economische voordelen met zich mee voor de staat die hij vertegenwoordigt. Al even hypocriet bleek het feit dat Sanders het personeel van zijn campagne minder betaalt dan de $15 USD per uur waarvoor hij ijvert in zijn programma. Pas nadat dit aan het licht werd gebracht door de Washington Post, werden de lonen van het campagnepersoneel aangepast. Inmiddels had Sanders reeds sinds 2018 een oorlog gevoerd tegen het bedrijf Amazon, dat haar personeel te weinig zou betalen. Amazon nodigde hem uit om zelf naar de werkomstandigheden te komen kijken, maar Sanders ging hier niet op in. Inmiddels had Amazon de lonen van haar werknemers wel verhoogd, maar niettemin bleef ook in 2019 Sanders zijn oorlog verder voeren.

Op 6 augustus 2019 nam Sanders ook deel aan "The Joe Rogan Experience" podcast, waar nochtans rechtse extremisten en complotdenkers zoals Alex Jones een platform gegeven wordt. Sanders gaf tijdens dit interview aan dat hij geen informatie over het bestaan van buitenaardse wezens had, maar dat hij als president zulke informatie via die podcast bekend zou maken. Ufologen en andere complotdenkers maakten ongetwijfeld een vreugdedansje wanneer ze dit hoorden. Later zou, op 23 januari 2020, diezelfde Joe Rogan openlijk zijn steun geven aan Sanders als presidentskandidaat. De video waarin hij die steun aankondigde op Twitter, werd door niemand minder dan Sanders zelf trots geretweet. Hierdoor associeerde hij zich dus officieel en openlijk met complotdenkers die geloven in complottheorieën omtrent 9/11, Obama's geboortecertificaat en typische Hillary Clinton-complottheorieën, alsook homofobische propaganda.

Eveneens in augustus 2019 bereikte Sanders een dieptepunt, wanneer hij een complottheorie verzon waarin de Washington Post, eigendom van dezelfde eigenaar als Amazon, opzettelijk negatieve artikels over hem publiceerde omwille van zijn kritiek op Amazon. Zoals steeds het geval is met een paranoide theorie, kon Sanders hiervoor geen enkel bewijs aanleveren. De hoofdredacteur weerlegde deze complottheorie, en stelde dat zowat alle politici van over het hele politieke spectrum klagen over hoeveel en wat er over hen gepubliceerd wordt. Dat Bezos, de eigenaar van de twee bedrijven, zich niet mengde in de verslaggeving werd ook beaamd door reporters die vroeger voor de Washington Post hadden gewerkt. De kritiek van Sanders op de Washington Post is wel zeer gelijkend met die van Trump; beiden insinueren dat er een complot is van bepaalde (media)bedrijven om hen de mond te snoeren. Net zoals Trump, insinueerde Sanders dat ook de New York Times mee in het complot zit, ook al behoort dat mediabedrijf niet tot dezelfde eigenaar. Sanders vergeet echter dat het de taak is van de media om politici te factchecken en het publiek op de hoogte te brengen van de juiste feiten; niet om politici gelukkig te maken.

Tegenslagen tijdens de campagne

September 2019 was ook niet de beste maand voor Sanders' campagne. De peilingen lieten blijken dat Sanders het niet goed deed in de staten waar de eerste voorverkiezingen zouden plaatsvinden, onder meer omdat er nu meer kandidaten waren die, zoals Elisabeth Warren, een programma hadden dat overlapte met het zijne maar werden beschouwd als een betere kanshebber tegen Trump. Hierop ontsloeg Sanders enkele voorname mensen in zijn campagneteam van New Hampshire. Vervolgens verloor hij ook de steun van de Working Family Party in september 2019, die hadden besloten om hun steun uit te spreken voor Warren, terwijl ze in 2016 nog Sanders steunden. Dit had als gevolg dat de groepering plots massa's haatmail over zich heen kreeg, met beledigingen zoals "corporatist", racistische uitspraken of uitspraken zoals "ik hoop dat je allemaal kanker krijgt" en "ik ben blij dat je verkracht bent geweest", en zelfs dreigementen dat iederen van de groepering zal worden opgejaagd. Vele berichten werden verspreid met de hashtag #BernieorBust. Het is mogelijk dat een aantal van die berichten afkomstig waren van extreemrechts of van bots, maar gezien de radicale houding van de Bernie Bro's in 2016 is het niet onwaarschijnlijk dat een aantal van deze berichten daadwerkelijk van zijn aanhangers afkomstig zijn.

Begin oktober 2019 werd de campagne van Sanders even gepauzeerd, nadat hij moest worden opgenomen in het ziekenhuis vanwege een hartaanval. Op 15 oktober hervatte hij zijn campagne met zijn deelname aan het Democratische debat. Het incident veroorzaakte heel wat vraagtekens omtrent de reeds 78-jarige presidentskandidaat en of zijn fysiek en gezondheid nog wel goed genoeg is om de verantwoordelijkheid van het presidentschap op zich te nemen. Zijn plaats in de opiniepeilingen was in de voorbije maanden reeds gezakt tot een derde plaats na Joe Biden en Elizabeth Warren, en zakte na het nieuws van zijn hartaanval nog sterker. Sanders beloofde om zijn medische gegevens openbaar te maken, om aan te tonen dat hij in goede gezondheid verkeerde, maar net zoals met het openbaar maken van zijn belastingaangiftes beloofde dit wederom een verhaal van lange adem te worden. Pas drie maanden later had hij eindelijk iets bij elkaar gescharreld: drie brieven van artsen die stelden dat Sanders in goede gezondheid zou verkeren. Dat is natuurlijk verre van de medische transparantie die hij had beloofd, en wanneer hem werd gevraagd of die alsnog zou volgen was het antwoord "waarschijnlijk niet". 

Even leek het dat de campagne van Sanders terug de wind mee had, wanneer hij de steun kreeg van Alexandra Ocasio-Cortez op 19 oktober, tijdens de eerste rally die hij terug organiseerde na zijn hartaanval. Haar steun kwam natuurlijk niet echt onverwacht: ze is zelf een extreemlinkse socialiste, die er net zoals Sanders ook zelf "dark money" op na hield. Tijdens de tussentijdse congresverkiezingen van 2018, waar Ocasio-Cortez opkwam (en verkozen werd), was ze samen met haar campagnemanager lid van het bestuur (dat uit maar uit drie personen bestond) van de extreemlinkse PAC "Organize for Justice" die geld ophaalde voor haar toenmalige campagne en zo, net zoals Sanders met zijn "Our Revolution", de campagnewetten omzeilde. In januari 2020 zouden vervolgens honderdduizenden dollars aan "dark money" gespendeerd worden aan advertenties die "centristen" zoals de presidentskandidaten Joe Biden en Pete Buttigieg aanvallen op hun gebrek aan "progressieve standpunten". In het verleden noemde Cortez "dark money" nog "de vijand van de democratie", maar als dat geld in haar voordeel wordt gespendeerd lijkt dat plots zo erg niet meer te zijn. Het is niet voor niets dat ze wordt beschouwd als een jongere (en vrouwelijke) versie van Sanders, die ook Big Pharma-complottheorieën propagandeert.

Hoewel de gezondheidsproblemen voorlopig uit bleven, stond de campagne van Sanders er niet beter voor. In oktober 2019 deed Sanders een domme zet met te beweren dat hij "niet hoefde te verklaren" hoe zijn "Medicare for All"-plan bekostigd zou worden. In november 2019 liet ook Obama zijn standpunt doorschijnen door te waarschuwen om "niet te ver naar links te neigen". Later sprak ook Jim Messina, de campagnemanager van Obama, zich uit en stelde dat Bernie Sanders als Democratische kandidaat een ideaal geschenk was voor Trump, die zijn tegenstander zou afschilderen als een socialist en in dit geval nog gelijk zou hebben ook. Reden te meer voor andere Democratische kandidaten om eindelijk Sanders niet langer met fluelen handschoenen te behandelen. In januari 2020 uitte Martin O'Malley, die in 2016 kortstondig presidentskandidaat was, dat hij hoopte dat de partij niet te ver naar links zou neigen. Hij stelde dat mensen van zijn eigen generatie vaak in de val van de "Nigeriaanse prins"-oplichtingsemails trapten, maar dat hij niet begreep hoe iedereen nu kon trappen in de val van Bernie Sanders' oplichting. Eveneens in januari 2020 waarschuwde de centrumlinkse denktank Third Way in een memo opnieuw dat Trump niets liever wou dan het nomineren van Sanders als presidentskandidaat. De memo riep Democraten op de hashtag #GoogleBernie te gebruiken, omdat velen geen weet hadden van het bijzonder dubieuze verleden van de socialist.

De waarschuwingen waren niet zomaar uit de lucht gegrepen, en zelfs bevestigd door Trump's schoondochter. Trump wist immers dat hij niet bepaald populair was, dus moest hij iets doen om zijn tegenstander nóg minder populair te maken, en het afschilderen van de tegenstander als "socialist" zou daar ideaal voor zijn. Het programma van Elisabeth Warren mag dan wel overlappen met dat van Sanders, ze noemt het niet socialistisch maar kapitalistisch, terwijl Sanders zichzelf wel een socialist noemt. Onderzoek wees uit dat een meerderheid van Amerikanen het socialisme afwijst. Die meerderheid was kleiner met de term "democratisch socialisme" waarmee Sanders zich in meer recente tijden begon te omschrijven, maar niettemin nog altijd een meerderheid want democratisch socialisme is nog altijd een vorm van socialisme. In tegenstelling tot kandidaten zoals Joe Biden, die voorstander zijn van een "publieke optie" (een zorgverzekering aangeboden door de overheid zelf) naast zorgverzekeringen van privébedrijven, wil Sanders expliciet alle private zorgverzekeringsbedrijven verbieden en met uitsluitend een verzekering van de overheid een monopolie creëren. En ook hier blijkt dat de meerderheid niet te vinden is voor zo'n monopolie. En dat terwijl Sanders zelf moest toegeven dat hij geen idee had hoeveel dit alles aan de staat zou kosten (behalve dan dat de middenklasse wel degelijk meer belastingen zouden moeten gaan betalen).

Seksisme

Reeds in 2016 was het overtuigen van minderheidsgroepen niet het sterkste punt van Sanders, en zijn campagne van 2020 bracht daar geen verandering in. Wel integendeel: in december 2019 uitte hij zijn steun voor Cenk Uygur die verkiesbaar was voor het Congres. Het Congres "had dringend nood had aan zijn stem", stelde Sanders over Uygur die bekend staat voor het beledigen van vrouwen, joden, Moslims, homo's en andere minderheidsgroepen. Nadat hier vanzelfsprekend veel kritiek op kwam - en ook pas nadat die kritiek er kwam - besloot Sanders om zijn steun terug in te trekken. Niettemin bleef hij Uygur wel loven, en zei hij geen woord over diens beledigende uitspraken. Dit was echter nog maar het begin van Sanders' respectloos gedrag tegenover minderheidsgroepen, en dan specifiek ook het seksisme dat reeds in 2016 de kop was opgestoken toen hij campagne voerde tegen Hillary Clinton. Nu was zijn vrouwelijke rivaal echter niet Clinton, maar wel Elisabeth Warren, wiens programma een grotere overlapping had met het zijne dan vier jaar eerder met Clinton het geval was geweest.

Tijdens enkele debatten in 2019, was het duidelijk dat Sanders met Warren een "non-agressiepact" had afgesloten, waarbij de twee geen kritiek op elkaar zouden leveren. Maar Sanders is allesbehalve een teamplayer, en begin 2020 ontstonden de eerste openlijke wrijvingen, wanneer de eerste voorverkiezingen bijna voor de deur stonden. Zo bleek dat Sanders zijn vrijwilligers uitstuurde om Warren te besmeuren, want ze zou enkel aantrek hebben bij meer hoogopgeleide kiezers. Wanneer Warren hier kritiek op uitte, reageerde Sanders op een manier die uit een boek van Trump kan komen: totale ontkenning, hij had zelf niets over Warren gezegd, het was de schuld van de media. Sanders probeerde ook zijn campagnevrijwilligers de schuld te geven, waarna dan toch is gebleken dat het wel degelijk deel uitmaakte van officieel campagnebeleid. Inmiddels bleek ook dat Sanders in 2018 tegen Warren had gezegd dat "een vrouw de verkiezingen niet kan winnen", op basis van vier getuigen en vervolgens ook bevestigd door Warren zelf. Opnieuw ging Sanders in ontkenning - terwijl zijn ontkenningen steeds meer aan geloofwaardigheid begonnen in te boeten.

Op het debat van 14 januari 2020 kwam de seksistische opmerking van Sanders opnieuw ter sprake, en bleef hij ontkennen terwijl Warren aangaf dat hij het wel gezegd had. Na het debat weigerde Warren hem een hand te geven, waarna er een niet zo'n vriendelijke en kortstondige woordenwisseling was. Warren zou hem op dat moment berispt hebben voor het verkeerd voorstellen van de conversatie van 2018, en Sanders zou gezegd hebben om het een andere keer te bespreken. Ze had Sanders ook gevraagd of hij haar nu een leugenaar noemde voor de televisie. Wanneer Sanders op 20 januari de vraag kreeg of geslacht een obstakel was voor vrouwelijke politici een obstakel, antwoordde Sanders van wel, maar "dat iedereen zo zijn eigen problemen heeft". Hiermee plaatste hij tal van minder grote obstakels op hetzelfde niveau als het ongebreideld seksisme dat in de Verenigde Staten aanwezig is (zoals ook vaak bleek uit de houding van zijn aanhangers, vooral tijdens de verkiezingen van 2016 tegen Hillary Clinton), wat op zich ook kan worden beschouwd als een vorm van seksisme.

Hillary Clinton, die in 2016 vaak slachtoffer werd van seksisme van zowel het Sanders- als het Trump-kamp, was in een documentaire over zichzelf niet mals in haar kritiek op Sanders: "hij was jarenlang in het Congres, hij had de steun van één senator. Niemand heeft hem graag, niemand wil met hem samenwerken, hij kreeg niets gedaan. Hij was een carrièrepoliticus. Het is allemaal zo'n onzin en ik vind het zo erg dat mensen er mee in werden gezogen". Maar hiermee was het laatste nog niet gezegd over dit incident, want ook Peter Shumlin, de voormalige (Democratische) gouverneur van Vermont, waarschuwde kort nadien dat Sanders "het spel vuil zal spelen". Hij stelde dat Sanders en zijn team zichzelf als heiliger dan de rest beschouwt, en dat ze slagen in een zuiverheidstest die Republikeinen waar de meeste Democraten niet in zouden slagen. Zijn ervaring met Sanders als senator voor Vermont was dat, ook al noemde Sanders je een vriend, dat het altijd Bernie was die voor Bernie op de eerste plaats kwam. Hij beschuldigde teven Sanders ervan te hebben geprobeerd Warren te "hillarizen" door haar af te schilderen als "elitair". 

Zijn houding naar vrouwen vertaalt zich ook naar zijn houding tegenover minderheidsgroepen. Naast het feit dat hij zich had geassocieerd met Joe Rogan, een complotdenker en homofoob, liet Sanders duidelijk ook uitschijnen dat mensenrechten voor de transgendergemeenschap niet zijn topprioriteit is. Wanneer Sanders tijdens het debat van 19 december 2019 de vraag kreeg wat hij als president zou doen aan het probleem van geweld tegen transgenders, antwoordde hij kort dat discriminatie van alle minderheidsgroepen moest eindigen, zonder erbij te vertellen hoe, om dan snel terug over te schakelen naar het enige programmapunt dat hij eigenlijk heeft: zijn onrealistisch zorgplan. In contrast was het antwoord van Elisabeth  Warren op deze vraag dat ze elk jaar naar Rose Garden zou gaan om de namen voor te lezen van transgenders en andere minderheden die in dat jaar vermoord waren, omdat een president op deze manier de aandacht op dit probleem kan vestigen.

De terugkeer van de Bernie Bro's

In 2020 bleek ook dat er op sociale media een groot aantal groepen van Sanders-aanhangers haatmemes van zijn tegenstanders verspreidden, zoals een afbeelding van Hillary Clinton met het masker van Elisabeth Warren's gezicht. Zo werd Warren afgeschilderd als "de tweede Hillary Clinton" (alsof daar iets mis mee zou zijn), louter omdat ze opnieuw een vrouwelijke tegenstander was van Sanders, al moesten ook mannelijke kandidaten het vergelden. Algoritmes zoals die van Facebook maken het mogelijk dat zulke vormen van extremisme worden uitvergroot. Bij geen van de andere Democratische kandidaten was zulk gedrag het geval op zo'n grote schaal, en die van de aanhangers van Sanders is dan ook eerder vergelijkbaar met die van Trump - evenals de persoonlijkeidscultus. Sommige aanhangers gebruiken dit zelfs als een excuus: het werkte voor Trump om verkozen te worden, dus waarom zouden ze niet dezelfde tactiek gebruiken?

Sommige Facebookpagina's die zulke pro-Sanders-memes publiceerden behoorden tot dezelfde eigenaar(s) als pagina's over "satanisch Zionisme" of die Trump aanprezen. Het lijkt er op dat de tactieken die Rusland gebruikte om de verkiezingen van 2016 te beïnvloeden, nu door de aanhangers van Sanders zelf gebruikt werden. Vele Bernie Bro's riepen zelfs op om te gaan protesteren tijdens de partijconventie als Sanders niet de uiteindelijke kandidaat zou zijn, en verspreidden ze de hashtag #BernieOrVest, een verwijzing naar de "Yellow Vests" oftewel de "Gele Hesjes", de extremistische en geweldadige protestbeweging in Frankrijk. Dat zegt natuurlijk ook veel over de staat van radicalisering bij de Bernie Bro's. Sanders zelf zal zich heel af en toe, en enkel indien de druk op hem te groot wordt, openlijk distanciëren van zulk gedrag van zijn aanhangers, maar in werkelijkheid heeft hij er absoluut geen probleem mee - aangezien hij voor zijn campagne reeds in maart 2019 niemand minder had ingehuurd dan David Sirota, de twittertrol die ervoor bekend staat zulk gedrag aan te moedigen.

De gevolgen van de houding van Sanders (en zijn "huurling" David Sirota), en dus ook die van zijn aanhangers, zijn ronduit crimineel. Progressieve activisten die weigerden hun steun aan Sanders te geven, moesten veiligheidsagenten inhuren om zich veilig te kunnen verplaatsen, terwijl feministische auteurs doodsbedreigingen kregen. Wanneer de liberale activist Andy Barkan, een ALS-patiënt, zijn steun gaf aan Elisabeth Warren verweten de Bernie Bro's hem die keuze op basis van zijn ongeneeslijke ziekte. Kortom, elke vorm van zelfs nog maar milde kritiek op Sanders wordt beantwoord met een verachterlijke, seksistische en racistische tegenaanval. Bernie Bro's richten hun pijlen dan op alle mogelijke sociale media-kanalen van hun tegenstander, en overladen deze met de meest waanzinnige beledigingen of met geweldadige dreigementen. Soms sturen ze zelfs post naar het thuisadres, of ter dreigement naar het thuisadres van familieleden.

Wanneer de Culinary Workers Union kritiek uitte op het Medicare for All-plan van Sanders, waarna diens leden op het internet gemene aanvallen te verduren kregen van de Bernie Bro's. Ze kregen eveneens telefoontjes waarin ze werden uitgescholden voor o.a. hoer en fascist. Hilarisch genoeg, reageerden aanhangers van Sanders, zoals Alexandra Ocasio-Cortez, dat de door hen zo aangeprezen Medicare for All "toch niet zou worden ingevoerd". Sanders zelf reageerde er zwakjes op met te zeggen dat dat "niet aanvaardbaar" is, en dat 99,9% van zijn aanhangers "goede mensen" waren (nu zijn de slechterikken maar 0,1% in plaats van 1%?). Nochtans is het Sanders zelf die het legitimeert door interviews te geven aan podcasts zoals "Chapo Trap House" die zulk gedrag stimuleren, en ook leden van zijn campagne zoals Briahna Jon Gray en de trol David Sirota - die zelf zijn boekje ook vaak te buiten gaat - gaven een interview aan deze "dirtbag left"-podcast.

Joe Biden riep Sanders op om uit te zoeken wie die mensen waren, en om hen te ontslaan als ze deel uitmaakten van zijn campagne, en ook andere presidentskandidaten uitten hun bezorgdheid hierover. Pete Buttigieg zei dat Sanders zich de vraag moest stellen wat er gaande is met zijn campagne dat het zijn aanhangers motiveert tot zulk gedrag. Als het de bedoeling is om mensen te overtuigen zich achter Sanders te scharen, dan mist de trolcampagne duidelijk zijn doel, want niemand laat zich overtuigen door te worden uitgescholden. Net zoals de hardcore fans van Sanders niet vatbaar zijn voor rede. Uit een onderzoek van januari 2020 bleek dat amper iets meer dan de helft van de aanhangers van Sanders bereid zou zijn om te stemmen op een andere Democratische kandidaat als hij de voorverkiezingen verloor; dat wil zeggen dat bijna de helft van zijn aanhang op directe of indirecte wijze bereid is Trump een tweede termijn te geven. 

Bernie Bro's zijn in feite puriteinen: ze onderwerpen iedereen aan een onrealistische zuiverheidstest waar zelfs hun demigod Sanders in zou falen. Een logische discussie waarin Medicare for All wordt vergeleken met Obamacare is onmogelijk, en niet tegen miljardairs zijn is onaanvaardbaar want dan ben je geen haar beter dan de Republikeinen. Nochtans zijn Bernie Bro's lang niet enkel gewone Facebook- en Twitter-gebruikers: tot de trollengroep behoort bijvoorbeeld ook prominente socialistische politici zoals Rashida Tlaib, die een massa mensen opriep om Hillary Clinton uit te jouwen. Tot deze groep behoort ook Michael Moore, bekend voor het maken van documentaires gevuld met extreemlinkse propaganda; hij stelde dat staten - zoals South Carolina - waar kiezers voor Joe Biden stemmen "niet vertegenwoordigend" zijn voor de Amerikaanse bevolking - terwijl vele verkiezingsuitslagen van de Democratische voorverkiezingen van 2020 aantoonden dat het in eerste instantie Michael Moore is die niet vertegenwoordigend is voor de Amerikaanse bevolking.

Moddercampagne

Midden januari 2020, slechts twee weken voordat de eerste voorverkiezingen van start zouden gaan, voelde Sanders de hete adem van zijn voornaamste tegenstanders - Joe Biden en Elisabeth Warren - in zijn nek. Dus besloot hij te grijpen naar de middelen die vooral bij populisten populair zijn: nepnieuws en vervalsing. Zo lanceerde zijn campagne een vervalste video van Joe Biden als "bewijs" dat deze de sociale zekerheid drastisch zou willen verminderen. Biden riep Sanders op om afstand van de video te nemen, maar Sanders weigerde. Hij beschuldigde Biden ervan zijn eigen aanhangers te "misleiden" - om vervolgens te beweren dat hij nooit een slecht woord over de andere kandidaten heeft gezegd. In werkelijkheid had Biden tijdens een toespraak de spot gedreven met de Republikein Paul Ryan omwille van diens plannen om de sociale zekerheid te privatiseren, en delen van die toespraak werden dan door de campagne van Sanders in een verkeerde context gezet.

Op 20 januari 2020 publiceerde een voorname aanhanger van Sanders dan weer een opiniestuk waarin ze Biden beschuldigde van corruptie. Het artikel verscheen in The Guardian, en het is eigenlijk waanzin dat zoiets in een respectabele krant is terecht kunnen komen. Sanders zag zich genoodzaakt om zijn verontschuldigingen hiervoor aan te bieden, maar niet zonder een stuk van de verantwoordelijkheid van zich af te schuiven door te stellen dat "andere campagnes" ook persoonlijk aanvallen. 

Opnieuw verkiezingsstrijd

De echte verkiezingsstrijd van de Democratische voorverkiezingen barstte pas echt los in februari, toen de eerste voorverkiezingen plaats vonden in de staat Iowa. Op dat moment waren heel wat kandidaten alweer van het podium verdwenen, zoals Kirsten Gillibrand, Bill De Blasio, Beto O'Rourke, Kamala Harris, Julian Castro, Cory Booker en John Delaney. De Iowa caucus vond plaats op 3 februari, maar de resultaten waren vertraagd door softwareproblemen, en pas na drie dagen kondigde de partij aan dat Pete Buttigieg de meeste delegates had gewonnen, hoewel Sanders het meest aantal totale stemmen had. Er volgenden dan nog enkele hertellingen, op verzoek van zowel Sanders als Buttigieg, waardoor pas op het einde van de maand de definitieve resultaten bekend waren. Ook hieruit bleek dat Buttigieg de uiteindelijke winnaar was. 

In afwachting tot die resultaten poogde het kamp van Trump (en ook Trump zelf) om complottheorieën de wereld in te sturen, die beweerden dat de verkiezingen vervalst waren ten nadele van Sanders. Dit was dan ook vooral gericht aan de aanhangers van Sanders, in de hoop dat Trump het in november zou kunnen opnemen tegen een zwakke socialistische kandidaat of dat diens aanhangers kwaad zouden thuisblijven van de verkiezingen als hun demigod niet genomineerd werd. De paranoia werd gretig opgepikt door een aantal prominente aanhangers van Sanders, waaronder de antisemitische Ilhan Omar. Inmiddels riepen Republikeinen in South Carolina hun partij-aanhangers op om in de Democratische voorverkiezingen van die staat, die open is voor iedereen zonder partijlidmaatschap als vereiste, massaal op Sanders te stemmen, ook wel "de slechtste Democraat" genoemd. Ze trachtten de Democratische Partij af te schilderen als "de partij van Sanders en Ocasio-Cortez".

Met de overwinning van Buttigieg in de eerste voorverkiezingen, begon Sanders zijn giftige pijlen op deze rivaal te richten door hem "de favoriete kandidaat van Wall Street en de gezondheidsindustrie" te noemen. Tevens trachtte hij Buttigieg als een corrupte billionair af te schilderen, en haalde hij opnieuw het achterhaalde argument van de 1% aan. Op 11 februari won Sanders de voorverkiezingen van New Hampshire, hoewel Buttigieg die als tweede uit de bus kwam evenveel delegates ontving. De aanhangers van Sanders reageerden hierop door Buttigieg uit te jouwen en "Wall Street Pete" te roepen. De overwinning legde Sanders echter geen windeieren, want hij begon gestaag te stijgen in de peilingen, ook boven Biden uit.

Nochtans was zijn overwinning in New Hampshire, en zijn bijna-overwinning in Iowa, niet bepaald spectaculair te noemen: het aantal stemmen voor de winnaars in beide staten waren de laagste ooit. Tevens was er geen meerderheid voor extreemlinks, als je bekijkt dat de gematigde kandidaten, zoals Biden, Buttigieg en Klobuchar, samen meer dan de helft van de stemmen hadden in beide staten. De bewering van Sanders dat hij het best geplaatst was om Trump te verslaan, omdat hij "jonge kiezers die anders niet gaan stemmen" zou aantrekken, is hiermee dus volledig weerlegd. Sanders lag er in elk geval niet van wakker, toen hij vervolgens op Twitter schreef: "ik heb nieuws voor de Republikeinse establishment. Ik heb nieuws voor de Democratische establishment. Ze kunnen ons niet stoppen". Dit kon worden beschouwd als allesbehalve een oproep tot eenheid binnen de partij - een eenheid die broodnodig was om Trump te verslaan. 

Sanders' tweet had tevens een vreemde timing, want slechts een dag voordien geraakte bekend dat Sanders een maand eerder op de hoogte was gebracht dat Rusland zich opnieuw trachtte in te mengen, en dit opnieuw ten voordele van zijn campagne. Ook de Russische nepnieuws-website RT (Russia Today) voerde campagne voor hem. Sanders had in die tijd niets gedaan om die informatie openbaar te maken, maar wél was hij snel met te beweren dat zijn giftige bernie bro-aanhangers wellicht dan wel Russische bots zullen zijn. Die mogelijk is inderdaad reëel, doch het neemt niet weg dat er ook échte Bernie Bro's zullen zijn, en het is dan ook vooral typerend dat  Sanders opnieuw de verantwoordelijkheid snel van zich af probeerde te schuiven. Vervolgens insinueerde hij dat de Washington Post, die het nieuws bekend had gemaakt, dit nu pas had gepubliceerd als een complot tegen hem. Met of zonder Russische invloed, won Sanders op 22 februari 2020 Sanders de voorverkiezingen van Nevada, en dit keer met een grotere voorsprong op zijn rivalen.

Verheerlijking van Castro

Nu leek het wel alsof hem alles gepermiteerd was, zelfs het verheerlijken van communistische dictators. Zo stelde hij dat hij wel tegenstander was van de autoritaire aard van Cuba, maar dat het niet eerlijk was om te zeggen dat alles slecht was. Dit zei hij toen hij werd geconfronteerd met een interview uit de jaren 1980, waarin hij Fidel Castro had verheerlijkt voor zijn grootschalig alfabetiseringsprogramma. Hij beweerde dat Cubanen niet in opstand kwamen tegen Castro omdat hij een goede gezondheidszorg  voorzag, goede scholing voor de kinderen, en hun maatschappij totaal had getransformeerd (dat de Cubanen niet in opstand kwamen uit angst om onwettig te worden opgesloten of vermoord, kwam blijkbaar nooit bij hem op). Alsof mensen die gevangen zaten, werden gemarteld of gedood, of hun land moesten ontvluchten, zullen gedacht hebben dat het alfabetsierginsprogramma dit allemaal waard was.

Bovendien berust die bewering van Sanders ook maar op communistische propaganda: in werkelijkheid was de stijging van de alfabetisering veel minder hoog dan Castro beweerde, en de stijging was ook niet grotendeels te danken aan de dictator. Castro sloot bovendien alle privéscholen, wat contraproductief is voor een alfabetiseringsprogramma, om ervoor te zorgen dat studenten enkel toegang zouden hebben tot openbare scholen waar ze werden blootgesteld aan communistische propaganda - de échte reden voor Castro's alfabetiseringsprogramma. Studenten die weigerden deel te nemen aan pro-revolutionaire activiteiten kregen geen toegang tot de universiteiten, en leerkrachten die de propaganda in vraag stelden werden ontslagen of gevangen gezet. 

Deze standpunten van Sanders kwam vanzelfsprekend niet goed aan bij inwoners van Miami in de cruciale staat Florida, omdat daar veel Cubaanse vluchtelingen wonen die aan de communistische dictatuur waren ontsnapt, en dus wel beter wisten dan de fabeltjes van Sanders. Ook Democratische politici van Florida veroordeelden de verdediging van een moordlustige dictator. Er werd zelfs een rechtszaak aangespannen om Sanders van de stemlijst in Florida te verwijderen, omdat onafhankelijken daar niet aan de gesloten Democratische voorverkiezingen kunnen deelnemen en Sanders in principe een onafhankelijke is die enkel met de Democraten meewerkt als het hem persoonlijk uitkomt. Het lukte hen echter niet om Sanders van de lijst te verwijderen.

Het tij keert

Binnen de Democratische partij gingen er steeds meer stemmen op tegen Sanders, en werd er gevreesd dat de partij virtueel weggevaagd zou kunnen worden tijdens de verkiezingen in november indien Sanders de uiteindelijke presidentskandidaat zou zijn. Maar liefst 93 delegates waren gekant tegen het nomineren van Sanders als hij op het einde van de voorverkiezingen wel de meeste delegates had maar niet het totale vereiste minimum. In dat geval zouden superdelegates meer de neiging hebben om zelf te kiezen voor de kandidaat die het meeste kans heeft om Trump te verslaan. Ook Biden en Warren waren geen voorstander om Sanders te nomineren als hij geen absolute meerderheid aan delegates had. De bewering van Sanders dat een gewone meerderheid aan delegates voldoende is, is dan ook hypocriet omdat hij zelf had meegeschreven aan het reglement dat dit niet toelaat.

In 2016 had Sanders nog opgeroepen dat supedelegates voor hem moesten kiezen ondanks het feit dat Hillary Clinton de meerderheid van de stemmen en gewone delegates had. Als er geen enkele kandidaat een absolute meerderheid had, zouden alle gewone en superdelegates vrij opnieuw kunnen stemmen, en zou iemand totaal anders genomineerd kunnen worden. Dit zou de partij imagoschade kunnen opleveren, maar de vraag is of een socialist die louter verdeeldheid zaait nomineren minder schadelijk zou zijn. Biden als presidentskandidaat zou immers gematigde Republikeinen, die weigeren Trump te steunen, kunnen overhalen voor hem te stemmen, maar de kans dat zelfs de meest gematigde Republikeinen op een radicale socialist als Sanders zouden stemmen was uiteraard nihil. Kort nadien bleek dat de vrees voor een extreemlinkse kandidaat als de vlaggendrager van de partij ongegrond was.

Op 29 februari 2020 won Joe Biden overtuigend de voorverkiezingen in South Carolina, waardoor hij zich plaatste als de voornaamste kandidaat voor de centristische Democraten. Zonder Sanders bij naam te noemen, stelde Biden dat Amerikanen resultaten willen en geen revolutie, en een kandidaat die de RNA en wapenhandel aan banden legt in plaats van ze te beschermen. Buttigieg en Klobuchar gooiden hun handdoek in de ring en gaven hun steun aan Biden, aan de vooravond van de grote Super Tuesday-verkiezingsdag. Super Tuesday, op 3 maart 2020, werd opnieuw een sterke overwinning voor Biden, die een meerderheid won in de staten Alabama, Arkansas, Massachusetts, Maine, Minnesota, North Carolina, Oklahoma, Tennessee, Texas en Virginia, terwijl Sanders enkel won in California, Colorado, Utah en zijn thuisstaatje Vermont. Het was als het ware een afslachting van Sanders, die nu zwaar verloor in staten zoals Minnesota en Oklahoma, waar hij in 2016 nog overtuigend won. Uit deze resultaten bleek - wederom - dat Sanders zijn kiezers niet wist te verruimen buiten zijn leger van Bernie Bro's en andere aanhangers van extreemlinks, en dat de meeste Democraten geen probleem hebben met wat Sanders zo denigrerend "The Establishment" noemt. Wellicht had het ook iets te maken met het feit dat hij de partij, waardoor hij genomineerd wou worden, behandelde als de vijand. Dat hij de steunbetuiging kreeg van een New Age-guru en antivaxxer zoals Marianne Williamson, is hiervan een bewijs - wederom nadat ze de Super Tuesday-overwinning van Biden had afgeschilderd als een staatsgreep erger dan de Russische inmenging.

De verkiezingsuitslagen van Super Tuesday lieten blijken dat niet Sanders maar Biden de overweldigende steun kreeg van zwarte kiezers, blanke kiezers en vrouwelijke kiezers. Sanders deed het enkel beter bij de kiezers jonger dan 29, maar daar was de opkomst eerder laag - als de jongeren hem effectief massaal steunden, dan waren ze toch niet gemotiveerd genoeg om ook op hem te gaan stemmen. Waarschijnlijk hadden ze het te druk met te tweeten over hoe de verkiezingen "vervalst" zijn tegen Sanders. Opmerkelijk is ook de invloed van Republikeinse kiezers in de staten waar Democratische voorverkiezingen open zijn voor iedereen. Hoewel het de strategie was van Trump-aanhangers om Sanders te helpen aangeziein hij de zwakste kandidaat was, waren er deze Super Tuesday ook tal van Never Trumpers (Republikeinen die weigeren Trump te steunen) die massaal op Biden hebben gestemd, omdat ze liever op hem stemmen ook al behoort hij tot de tegenpartij, dan op Trump ook al behoort die tot hun eigen partij. Het zou voor hen uiteraard een brug te ver zijn om op een socialist zoals Sanders te stemmen. Ze willen immers niet de "revolutie" die Sanders belooft, maar wel iemand met verstand van zaken om de chaos van Trump terug te herstellen. Ze zijn geen fans van Biden, maar beschouwen hem als de "minst slechte" optie en als een schild tegen de waanzin van extreemlinks en extreemrechts.

Dit alles was een zware tegenvaller voor Sanders, maar de strijd was echter nog lang niet gestreden, want met zijn overwinning in California had Sanders wel een grote prijs binnengesleept. Elisabeth Warren, die overal en zelfs in haar thuisstaat Massachusetts slecht had gescoord, stapte uit de race maar sprak haar steun niet uit aan een andere kandidaat, ook niet aan Sanders ondanks hun overlappende programma. Wellicht had de vrouwonvriendelijke manier waarop hij haar behandeld had hier ook wat mee te maken. Zo heeft de National Organization for Women (NOW) zelfs een oproep gedaan aan Warren om Sanders niet te steunen, omdat Sanders - in tegenstelling tot Biden - zo goed als nooit iets voor vrouwen heeft gedaan. Sanders van zijn kant was vooral bezig met een poging om Warren's aanhangers voor hem te winnen, al zag het er naar uit dat Warren's kiezers eerder naar Biden dan naar Sanders verschuifden. Andere kandidaten die ook uit de race stapten, of dat al eerder hadden gedaan, begonnen inmiddels massaal hun steun voor Biden te uiten.

Sanders begon duidelijk wanhopig te worden, zelfs tot op het punt dat hij een advertentie fabriceerde waarin het leek dat hij de steun had gekregen van niemand minder dan Barack Obama, door knip- en plakwerk te verrichten met zaken die Obama had gezegd en ze volledig uit hun context te halen - niet bijzonder respectvol naar een gerespecteerde voormalige president toe die Sanders meermaals als vuilnis had behandeld. Kort nadien nam Sanders een nieuwe adviseur aan, namelijk Philip Agnew die in 2009 Michelle Obama nog meermaals had beledigd, en de complottheorie propagandeerde dat Osama Bin Laden helemaal niet was gedood door de troepen tijdens Obama's presidentschap. Nochtans was het de bedoeling van Sanders om met Agnew de steun van de Afro-Amerikaanse kiezers te vergroten. Hij probeerde vervolgens Biden persoonlijk aan te vallen door hem te bekritiseren op enkele "korte toespraken" die Biden had gegeven, om dan gelijk in één adem te beweren dat hij Biden niet persoonlijk gaat aanvallen. Tenslotte kwam hij op het idee om campagne te voeren voor de kiezers van Michigan, door zich te laten interviewen door - hou je vast - de nepnieuws-zender Fox News, de zender waar geen enkele zichzelf respecterende Democraat (of eender welke zichzelf respecterende persoon, wat dat betreft) ooit naar kijkt.

De wanhopige pogingen van Sanders ten spijt, kwam zijn volgende nederlaag op 10 maart 2020, toen hij de voorverkiezingen in 5 van de 6 staten verloor van Biden en met doorgaans een ruime achterstand. Biden won in de staten Idaho, Michigan, Mississippi, Missouri en Washington (waar Sanders in 2016 nog een overwinning boekte) terwijl Sanders enkel het kleine North Dakota kon binnenhalen. Sanders reageerde op deze nieuwe nederlaag op dezelfde manier als Trump het zou gedaan hebben: iedereen de schuld geven behalve zichzelf. De media had hem niet genoeg aandacht gegeven, de "Establishment" van de Democratische Partij had voorkomen dat hij zou kunnen worden genomineerd, en de jonge kiezers waren niet komen opdagen. Zijn campagne begon ook andere voormalige kandidaten verdacht te maken omdat ze hun steun aan Biden hadden gegeven, met het argument dat "als ze hem de beste kandidaat vinden, waarom waren ze zelf dan kandidaat?", al hoorde je dit argument niet wanneer er een enkeling (zoals Marianne Williamson) zich achter Sanders schaarde. Ook propagandeerde hij de complottheorie dat kandidaten zoals Buttigieg en Klobuchar door de partij werden "gedwongen" om uit de race te stappen, om zo Sanders te blokkeren. Inmiddels propagandeerde Alexandria Ocasio-Cortez de complottheorie dat Sanders in Michigan verloren had vanwege "ongebreidelde kiezersonderdrukking", een onzinargument dat net zo goed van Trump zelf had kunnen komen - en dat zei ze dan nota bene nog tegen Fox News. Uiteraard heeft Sanders dit alles enkel maar te danken aan zichzelf en zijn populistische houding die constant verdeeldheid probeerde te zaaien; en zijn giftig leger van Bernie Bro's uiteraard. 

De nederlaag van Sanders was in bijna alle opzichten nu definitief. Hij zou in de resterende staten maar liefst 55% van de stemmen (of beter: delegates) moeten winnen om Biden alsnog te verslagen, en gezien zijn snel dalende populariteit was dit niet langer realistisch. Hij had immers zelfs zwaar verloren in staten waar hij nog de bovenhand haalde tegen Clinton in 2016. Bovendien kwamen er nog voorverkiezingen in aan in staten waar hij zijn eigen ruiten al had ingeslagen, zoals Florida nadat hij de Cubaanse communistische dictator Castro had verdedigd. In de praktijk kwam het erop neer dat elke dag dat Sanders nu niet uit de race zou stappen, een geschenk zou zijn voor Trump die hoopte op een herhaling van het scenario van 2016. Dit werd zelfs geopperd door Tad Devine, voormalig campagne-adviseur van Sanders. De voorverkiezingen van 2020 hadden immers duidelijk aangetoond dat Sanders helemaal geen wezenlijke "movement" of "beweging" achter zich heeft, laat staan dat hij die zou kunnen vergroten. Hij had geen enkel verkiezingsdebat gewonnen, want het enige wat hij deed was roepen en tekeer gaan over onderwerpen waar zijn aanhangers toch al van overtuigd waren maar waarmee hij andere mensen enkel maar afstootte. Net zoals zijn Bernie Bro's niemand konden overtuigen door hen de huid vol te schelden, kon Sanders niemand overtuigen door tegen hen te staan roepen. 

De laatste stuiptrekkingen

Na Biden's verpletterende overwinning van 10 maart, gaf hij een toespraak die eerder klonk als eentje aan het einde van alle voorverkiezingen. Hij reikte de hand naar Sanders en zei dat ze samen Trump zouden verslaan. Sanders daarentegen, zei aanvankel gewoon niets - wat boekdelen sprak over zijn houding. Er werd gevreesd dat hij de voorverkiezingen opnieuw zou blijven rekken tot in juni, zoals hij in 2016 had gedaan. Dat zou enkel in de kaarten spelen van Trump, maar ook bijzonder onverstandig zijn omdat net nu in de VS de pandemie van het coronavirus uitgebroken was. Hierdoor waren zowel Sanders als Biden genoodzaakt om een aantal campagne-evenementen te annuleren. Toch besloot Sanders om niet uit de race te stappen, en argumenteerde - zonder bewijs - dat de exit polls van de afgelopen verkiezingen aantoonden dat mensen zijn programma steunden, en ook dat jongeren hem verkozen boven Biden. Hij beweerde tevens - wederom zonder bewijs - dat hij "het ideologisch debat had gewonnen", en hij wou dan ook absoluut een nieuw debat aangaan met Biden. Blijkbaar verwachtte hij dat, als zijn roepen en tieren voordien niets uithaalde, hij nu dus nog wat meer moest komen roepen en tieren om kiezers voor zich te winnen.

Op 15 maart 2020 vond dan het debat plaats tussen Biden en Sanders, dat omwille van de pandemie werd verplaatst naar de CCN-studio, zonder fysiek aanwezig publiek. Dat wil niet zeggen dat het debat minder werd bekeken op televisie, want net nu me de uitbraak van COVID-19 was er mogelijk net meer aandacht voor wie de potentiële presidentskandidaat zou worden. Biden gedroeg zich als de ervaren staatsman dat hij was, en leunde op zijn ervaring als vicepresident met de uitbraak van ebola. Sanders, daarentegen, beweerde dat de huidige pandemie "bewijs" was dat zijn Medicare for All-plan nodig was. Hij herhaalde dan ook zijn gewoonlijke doodgeslagen argumenten en probeerde met vragen zoals "wie bezit de media? wie bezit de economie?" verdachtmaking en paranoia aan te wakkeren. Wederom had hij het debat verloren, omdat hij met zijn populistische standpunten geen nieuwe kiezers had weten te overtuigen. En dat zou weldra ook blijken uit de komende voorverkiezingen, al waren een aantal van die voorverkiezingen verschoven naar een latere datum vanwege de pandemie.

Op 17 maart won Biden de voorverkiezingen van Arizona, Florida en Illinois met een sterke voorsprong op zijn rivaal. Sanders won die dag geen enkele voorverkiezing. Zoals verwacht was zijn nederlaag het grootst in Florida, waar de kiezers terecht aanstoot hadden genomen aan zijn flagrante verdediging van de moordlustige dictator van Cuba. Het is opmerkelijk dat meer dan twee miljoen mensen zijn gaan stemmen, in volle pandemie en dus met risico voor hun gezondheid, om ervoor te zorgen dat Biden en niet Sanders hun presidentskandidaat zou worden. Een dag later besloot Sanders om zijn advertentiecampagne op Facebook op te schorten, maar van de opschorting van zijn campagne zelf was geen sprake. Nochtans had hij beter teruggekeerd naar de Senaat om te stemmen over een wetsvoorstel over gezondheidszorg betaald door werkgevers, want daar was hij op 22 maart niet te bespeuren - samen met slechts zes andere senatoren die wel een goede reden hadden om niet op te dagen: ze waren in quarantaine. Inmiddels werden alle verdere voorverkiezingen van maart en bijna allemaal van april uitgesteld of omgezet naar een kiessysteem per post.

Op 25 maart kondigde Sanders alsnog aan zijn (virtuele) campagne verder te zetten, omdat hij wou inzetten op de voorverkiezingen van New York. Ook wou hij opnieuw in debat gaan met Biden. Hiermee speelde hij uiteraard enkel maar in de kaarten van Trump, net zoals de onophoudelijke aanvallen van zijn aanhangers op Biden, die zelfs beweerden dat Biden's weigering om Medicare for All te steunen een groter "schandaal" was dan Sanders die niet uit de race stapte. Volgens een peiling bleek dat maar liefst 15% van de aanhang van Sanders bereid was te stemmen op Trump als Biden genomineerd zou worden. Sanders zei ook dat hij opnieuw in debat wou gaan met Biden, maar die laatste antwoordde dat er inmiddels wel genoeg gedebateerd was - het zijn immers steeds dezelfde argumenten die al zo vaak weerlegd waren - en dat hij zijn aandacht wou geven aan wat op dat moment écht belangrijk was: de coronacrisis. Op 7 april vond dan voor het eerst opnieuw een voorverkiezing plaats, in de staat Wisconsin, en de resultaten waren zo mogelijk nog meer beschamend dan ze al waren. Maar liefst meer dan 580.000 mensen hadden hun gezondheid, en mogelijk hun leven, in de coronacrisis op het spel gezet om te kunnen stemmen op Biden en een nominatie van Sanders te voorkomen, meer dan het dubbel van wat Sanders op de been wist te brengen. Dit betekende het definitieve einde voor Sanders in deze voorverkiezingen.

Aanval op Joe Biden

Toch waren er blijkbaar sommige aanhangers van Sanders die bereid waren tot het uiterste te gaan om te voorkomen dat Biden de presidentsverkiezingen zou winnen van Trump. Zo dachten ze een wit konijn uit een hoge hoed gehaald te hebben, met de plotse beschuldiging van seksueel misbruik door Joe Biden. Het vermeende slachtoffer, Tara Reade, werkte in 1993 voor het kabinet van Biden die toen senator was, en beweerde toen door hem seksueel mishandeld te zijn. Nochtans heeft ze er toen niets over gezegd, en ook niet tijdens de acht jaar dat Biden vicepresident was onder Obama. Pas in maart 2020 kwam ze plots met haar verhaal op de proppen - dat ze dan ook op dramatische wijze aankondigde. Opmerkelijk is echter dat Reade een aanhanger is van Sanders, en dat ze gewacht heeft tot na zijn nederlaag in de voorverkiezingen van South Carolina, om haar beschuldiging openbaar te maken. Dat wil tevens niet zeggen dat haar verhaal op feiten gebaseerd is: ze veranderde geregeld haar verhaal (oorspronkelijk zou hij enkel haar nek en schouder aangeraakt hebben met zijn vinger, en haar dus niet verkracht hebben), en mensen tegen wie ze over het incident verteld zou hebben hebben allemaal een ander verhaal van wat er wel of niet gebeurd zou zijn, of stellen zelfs dat ze nooit iets tegen hen gezegd had. Joe Biden zelf ontkende de beschuldiging, en was bereid om gerelateerde senaatsdocumenten uit die periode op te vragen en openbaar te maken.

Maar liefst 74 toenmalige medewerkers van Biden spraken zich uit over het feit dat ze nooit ook maar enige aanwijzing zagen in het gedrag van Biden dat hij vrouwen zou aanranden, ook al was hij vaak langdurig alleen in dezelfde ruimte met vrouwelijke medewerkers. Voordat Joe Biden in 2008 tot vicepresident verkozen werd, had het team van Obama een grondig onderzoek ingesteld naar zijn verleden om er zeker van te zijn dat er niets onverwacht naar boven zou komen tijdens de presidentsverkiezingen. Moest er een officiële aanklacht wegens aanranding geweest zijn, hadden ze het zeker gevonden - maar ze vonden helemaal niets. De naam Tara Reade was nergens boven water gekomen. Bij de Republikeinse tegenhangers (in 2008 John McCain en in 2012 Mitt Romney) evenmin. De details van haar verhaal van het incident kloppen evenmin: Reade zou Biden zijn sporttas gebracht hebben toen het incident gebeurde, maar Biden vroeg nooit aan iemand om dat te doen; de plaats waar het gebeurd zou zijn is een publieke gang waar vaak mensen door gaan, zonder dode hoeken, de kans om aldaar "betrapt" te worden zou dus aanzienlijk groot geweest zijn; de bewering van Reade dat ze gevraagd was om dienster te zijn tijdens een fundraiser is onmogelijk omdat er daar geen fundraiser was georganiseerd en Biden's stafmedewerkers mochten niet voor zijn campagne werken. 

In het verleden was Reade steeds positief over Biden, ook nadat het vermeende incident zou hebben plaatsgevonden. Maar de ervaring van kennissen van Reade met haarzelf zijn allesbehalve rooskleurig: ze was bedrieglijk, manipulatief en probeerde mensen te gebruiken voor financieel gewin. De geloofwaardigheid van Reade kwam nog meer in het gedrang wanneer advocaten bepaalde rechtszaken, waarin ze in het verleden had getuigd als "expert", wilden heropenen nadat bleek dat ze had gelogen over haar diploma's en over haar rol binnen de administratie van (toenmalig senator) Biden. Vervolgens stelde ook de openbare aanklager een onderzoek in naar Reade. Opmerkelijk is dat ze Douglas Wigdor inhuurde als haar advocaat, nochtans een sterke aanhanger en voorname donateur van Donald Trump, de bullebak-president die bekend staat omwille van zijn vrouwonvriendelijke standpunten en zelf veelvuldig werd beschuldigd van aanranding. Dat was voor Reade klaarblijkelijk van ondergeschikt belang, omdat ze in mei 2020 Biden opriep de race van de voorverkiezingen te verlaten - wat wil zeggen dat hoogstwaarschijnlijk Sanders genomineerd zou worden, en nog meer waarschijnlijk dat Trump dan vrijwel zeker herverkozen zou worden. Op 22 mei 2020 liet haar advocaat haar alsnog vallen, zonder opgave van reden. Opmerkelijk is eveneens dat Reade in 2018 geregeld een lofzang zong voor de Russische dictator Vladimir Poetin, waarvan geweten is dat hij in 2016 zowel de campagne van Trump als van Sanders had proberen te helpen.

De definitieve nederlaag van Sanders

Op 8 april 2020 kwam eindelijk het lang verwachte en gehoopte nieuws: Sanders had eindelijk de hint begrepen en had besloten zich terug te trekken uit de race. Dit kwam natuurlijk (minstens) daags te laat; als hij uit de race was gestapt nog voor de voorverkiezingen van Wisconsin had het niet nodig geweest dat zovelen hun leven moesten riskeren om hem te blokkeren, en had het aantal besmettingen met COVID-19 ook lager geweest. Analysten stelden vast dat de campagne van Sanders had gefaald omdat o.a. hij te weinig steun had van de Afro-Amerikaanse kiezers, de prominente partijleden die hij neerbuigend "The Establishment" noemt, de magere opkomst van jongere kiezers, en last but not least: vele kiezers zonder universiteitsdiploma hadden hem de rug toegekeerd. Sanders was in 2016, en ook voor een stuk in 2020, vooral populair bij mensen zonder universiteitsdiploma, of aldus weinig of ongeschoolden en andere naïevelingen, die doorgaans weinig tot geen kennis hebben van politiek en economie en dus veel vatbaarder zijn voor socialistische fabeltjes; maar ook zij hielden het nu dus voor bekeken.

Sanders beloofde steeds dat hij de opkomst van kiezers zou kunnen vergroten, en dan vooral van jongere kiezer; doch hier is hij miserabel in gefaald. Nochtans was zijn leger van Bernie Bro's bijzonder aanwezig op sociale media zoals Twitter en Facebook, waar ze meer vocaal waren in hun meningen en aanvallen dan de aanhangers van andere Democratische kandidaten. De vraag is dus waarom dit zich niet heeft vertaald in het aantal stemmen. Een verklaring kan wellicht worden gevonden in het feit dat de zichtbare aanwezigheid van zijn aanhangers op sociale media niet mag worden beschouwd als representatief voor de bevolking van de VS in het algemeen. Met andere woorden: aanhangers van Sanders op sociale media zijn sterk oververtegenwoordigd. Nochtans wordt Twitter door slechts 7% van de Amerikaanse bevolking gebruikt, en dan ook eerder door mensen geneigd om de standpunten van Sanders te steunen, waardoor het bereik van Sanders-propaganda daar al bij al beperkt blijft. Tevens is het mogelijk dat een aantal van die accounts, en van de vele volgers van de Twitter-account van Sanders, automatische bots zijn; al dan niet meerdere accounts beheerd door een handvol Bernie Bro's, of Russiche accounts die zich in de verkiezingen proberen in te mengen. Tenslotte zijn een aantal van zijn aanhangers ook niet noodzakelijk effectief Amerikaanse kiezers: jongeren die nog niet de kiesgerechtigde leeftijd hebben, burgers van andere landen die niet kunnen stemmen maar wel een aanhanger zijn van Sanders, e.d.m.

In 2016 beweerden de aanhangers van Sanders dat hun kandidaat Trump beter had kunnen verslaan dan Clinton, hoewel een aanzienlijke hoeveelheid van hen net Trump had geholpen naar zijn overwinning. Uiteraard stelt zich dan de vraag of dat ook het geval zou zijn in 2020. Het antwoord is hetzelfde als in 2016: nee. Onderzoek van de Washington Post naar het Amerikaanse stemgedrag in de afgelopen 100 jaar. Hieruit bleek dat Republikeinen gewoonlijk winst boekten telkens wanneer Democraten meer naar links neigden, zoals het geval was in 1952 en 1972, en in 1980 kostte het Jimmy Carter een tweede ambtstermijn. Met een centristisch platform won Bill Clinton twee termijnen, en won ook Obama in 2008. Obama leunde iets meer naar links in 2012, en hoewel hij nog wel won was de overwinning beduidend kleiner. Hillary Clinton had ook een vrij links platform aangenomen, en verloor alsnog van Donald Trump - hoewel ze wel de meeste stemmen had. Dit is een indicatie dat een centristische kandidaat zoals Biden de meeste kans maakte in 2020, en zeker in tegenstelling tot een extreemlinkse en onbuigzame socialist als Sanders - zelfs in tijden van pandemie en economische recessie. Uiteraard is het onmogelijk om eender welke verkiezingsuitslag met 100% zekerheid te voorspellen, maar de resultaten van de Democratische voorverkiezingen lijken deze bevindingen enkel maar te bevestigen: Sanders kon op geen enkel moment zijn aanhang vergroten, en niemand overtuigen die al niet overtuigd was vanaf het begin.

Ondanks het feit dat Sanders vroeger uit de race is gestapt dan in 2016, weigerde hij alsnog om meteen zijn steun voor Joe Biden te uiten. Op 11 april 2020 sprak zelfs voormalige presidentskandidaat Pete Buttigieg er zich over uit, en riep hij de aanhangers van Sanders op om Biden te steunen. Uiteindelijk was het op 13 april 2020, vijf dagen nadat hij uit de race was gestapt, dat Sanders dan toch zijn steun voor Biden aankondigde. Hij waarschuwde zijn eigen aanhangers (die zich inmiddels in een chaos begonnen te storten) dat als ze Biden niet steunen, ze een overwinning van Trump mee mogelijk maken. In tegenstelling tot 2016, schaarde hij zich deze keer meer stellig achter de Democratische presidentskandidaat, en in de plaats beschuldigde hij de media van zijn nederlaag. Meer nog, hij insinueerde dat de media opzettelijk samenwerkte met de politieke "Establishment" om te voorkomen dat hij verkozen zou worden, en dat er een ongezien aantal "Never Bernie"-artikels waren gepubliceerd. Dit is natuurlijk slechts een paranoide complottheorie geenszins gestoeld in de realiteit, maar ondanks zijn steun aan Biden insinueert hij hiermee wel dat Biden eigenlijk oneerlijk zou gewonnen hebben. Hoewel hij zijn campagne dus had stilgelegd, bleef zijn naam wel op de kieslijst staan met de bedoeling "de partij te beïnvloeden met zijn progrmamapunten". Tevens bleef hij in de praktijk campagne voeren voor zichzelf: op zijn Twitterprofiel bleef "presidentskandidaat" staan, en zijn campagne bleef emails voor fondsenwerving uitsturen. Althans, fondsenwerving voor zichzelf, want hij gebruikte geenszins zijn grote mailinglijst om fondsenwerving voor Biden te doen.

Inmiddels liepen de (uitgestelde) Democratische voorverkiezingen verder, en won Biden elke keer opnieuw zonder uitzondering en dit telkens met een bijzonder grote voorsprong op Sanders. Gezien de steeds erger wordende pandemie, en het feit dat Biden sowieso de presidentskandidaat zou worden, besloot New York om haar voorverkiezingen te annuleren. Dat hier levens mee gered konden worden, kon Sanders niets deren en hij eiste dat hij toch op de kieslijsten zou staan. Uiteindelijk was het Andrew Yang, die er vaak even onrealistische standpunten op na houdt, die gerechterlijke stappen ondernam tegen de beslissing van New York en uiteindelijk besliste de rechtbank dat de voorverkiezingen toch moesten worden gehouden. Niet dat het veel uithaalde voor Sanders, want Biden won de staat met een bijzonder grote voorsprong en meer dan 1,1 miljoen stemmen - al zal dit wel een negatieve impact gehad hebben op de strijd tegen corona. Biden behaalde hoe dan ook met gemak het nodige aantal delegates, en kreeg hij ook de steun van Barack Obama, Elisabeth Warren en Hillary Clinton. Inmiddels had Sanders zich beter bezig gehouden met zijn eigenlijke job als senator, want door zijn afwezigheid faalde met slechts één stem het wetsvoorstel dat ervoor moest zorgen dat iemands browsergeschiedenis enkel kon worden opgevraagd mits gerechterlijk bevel.

In aanloop naar de Democratic National Convention, die vanwege de pandemie werd uitgesteld naar augustus, zag de campagne van Sanders zich genoodzaakt om bijna draconische maatregelen te nemen tegen giftige aanvallen van de delegates van Sanders, door hen te verbieden op vragen van journalisten te antwoorden en persoonlijke aanvallen naar de partij te doen. De conventie werd voornamelijk "virtueel" georganiseerd van 17 tot 20 augustus.  Toch moest aan de vooravond hiervan de aanhang van Sanders weer ophef maken. Op 16 augustus kondigde Rashida Tlaib, de socialiste die vier jaar eerder een massa opriep om Clinton uit te jouwen, aan op Twitter dat ze tegen het platform van de partij stemde, en Sanders als presidentskandidaat nomineerde. Vervolgens nomineerde ook Alexandria Ocasio-Cortez hem tot presidentskandidaat, en hoewel dit in eerste instantie een symbolische daad was, lijkt het eerder ongepast om de partij-eenheid ook maar enigszins te ondergraven in tijden van pandemie en het presidentschap van een bullebak zoals Trump. Sanders van zijn kant gaf in zijn (virtuele) toespraak wel zijn volle steun aan Biden, al kon hij het weerom niet laten om te beweren dat hij de partij naar "links" getrokken had ondanks het feit dat de socialistische standpunten de zware verliezers van de voorverkiezingen waren.

Foute en misleidende beweringen

In de afgelopen jaren deed Sanders een aantal foute en/of misleidende beweringen, waarvan we de voornaamsten hieronder op een rijtje zetten. De pseudowetenschappelijke beweringen en de verheerlijking van kwakzalverij zijn hier niet mee in opgenomen (zie verder).

• "De gezondheidsuitgaven per persoon zijn in Amerika twee keer zo groot als in eender welk ander land ter wereld". Hoewel de VS wel het meeste uitgeeft aan gezondheidszorg per persoon, is dit lang niet het dubbel als in eender welk ander land. Luxemburg en Monaco spenderen ongeveer evenveel. De meeste andere Europese landen spenderen wel minder dan de VS, maar doorgaans toch meer dan de helft - met Nederland als één van de hoogst gerangschikte landen. Het argument dat de VS méér spendeert dan andere landen is correct, maar de bewering dat het dubbel zoveel is als eender welk ander land is volledig fout en onnodig overdreven. Hoewel deze bewering al werd weerlegd in 2009, bleef Sanders dit in 2015 nog steeds herhalen.
• "ExxonMobil maakte $19 miljard USD winst in 2009, en betaalde nul belastingen maar ontving zelfs een teruggave van $156 miljoen USD". Het bedrag van $156 miljoen USD is echter niet het bedrag dat aan belastingen moet worden betaald of teruggevorderd, en het bedrag is tevens ook sterk onderhavig aan tal van andere factoren die niet noodzakelijk op het aanslagjaar in kwestie betrekking hebben. In werkelijkheid zou ExxonMobil zo'n $500 miljoen USD betaald hebben aan inkomstenbelastingen, en alles samengeteld is dit bedrag mogelijk opgelopen tot $7,7 miljard USD. Dit betreft enkel de belastingen betaald binnen de VS, want daar bovenop komt een bedrag van boven de $70 miljard USD aan buitenlandse belastingen.
• "Amerikanen hebben de langste werkuren, langer dan eender waar ter wereld". Sanders baseerde zich op statistieken van meer dan 12 jaar geleden, en meer recente statistieken gaven aan dat Grieken, Tsjechen, Hongaren, Polen, Mexicanen, IJslanders en Italianen meer uren doen. Bovendien zijn hier de ontwikkelende landen nog niet bijgerekend, zoals die in Azië, waar ook doorgaans meer werkuren worden geklopt. Hoewel slechts lichtjes, is het aantal werkuren dat een Amerikaan klopt bovendien in dalende lijn. Sanders herhaalde dit argument opnieuw, ondanks het feit dat het eerder al werd weerlegd.
• "Armoede is op haar hoogste punt ooit". Deze bewering kan Sanders nooit hard maken met bewijzen, want de hoeveelheid armoede werd in de VS niet gemeten voor 1959. Bovendien was in 1959, en de meeste andere jaren voor 2011 (het jaar waarin Sanders de bewering maakte) de armoede in Amerika lager. In de 17 voorgaande jaren was er wel weer sprake van meer armoede, maar dit was in 2011 zelf alweer in dalende lijn.
• "Republikeinen in Texas wil niet enkel Obamacare afschaffen, maar ook de sociale zekerheid en de gezondheidszorg voor veteranen". In werkelijkheid hebben Republikeinen zo goed als nooit geopteerd voor een totale afschaffing van de sociale zekerheid en gezondheidszorg voor veteranen, en dit staat niet in hun partijprogramma ingeschreven. Wel ijveren ze voor de privatisering van deze diensten, wat dan zou worden gesubsidieerd door de overheid.
• "Amerika heeft de meeste kinderarmoede van de voornaamste landen ter wereld". In 2009 bleek dat kinderarmoede groter was in Israël, Mexico, Spanje, Griekenland en Litouwen. In 2010 was de kinderarmoede groter in Chilli, Mexico, Turkije, Israël en Roemenië. 
• "De werkgever die de meeste lage lonen uitbetaalt is niet McDonalds of Walmart, maar wel de Amerikaanse overheid". Hoewel dat op het eerste zicht waar lijkt te zijn, houdt die bewering geen rekening met het feit dat een veel groter aantal mensen direct of indirect werken voor de overheid, wat een vertekend beeld geeft. Zo'n 33% van het overheidspersoneel zit in een lage loonbarema, terwijl dit voor Walmart zo'n 64% is en voor McDonalds zorn 67%. De meeste mensen die voor de overheid werken, hebben niet de overheid als hun rechtstreekse werkgever. Zij werken voor een privébedrijf dat werkt voor de overheid, en het is het privébedrijf dat hen lage lonen uitbetaalt, niet de overheid zelf. Overheidspersoneel dat wel rechtstreeks voor de overheid werkt, zou gemiddeld zo'n 21% meer verdienen dan iemand die vergelijkbaar werk doet in de privésector. Tegelijkertijd verdienen mensen in hoge functies net minder als ze voor de overheid werken, in vergelijking met de privésector.
• "We veroordelen jonge mensen die marijuana gebruiken en sluiten ze op in gevangenissen". In werkelijkheid komt het in de VS uiterst zelden voor dat iemand wordt veroordeeld tot een celstraf enkel maar voor het gebruik van cannabis. In de meeste gevallen gaat het om meer ernstige feiten, zoals het handelen in en/of smokkelen van cannabis. In 2013 kreeg slechts 3,6% een celstraf omwille van drugsbezit als hun zwaartste delict, maar dat gaat dan om alle soorten drugs en niet enkel cannabis. In 2004 kreeg slechts 0,03% een celstraf vanwege het gebruik van cannabis. Hoe streng er wordt opgetreden tegen het gebruik van cannabis, en hoe streng het wordt bestraft, hangt echter vaak af van staat tot staat. In bepaalde gevallen is het ook mogelijk dat mensen worden opgepakt en voor een korte tijd worden opgesloten vanwege cannabisgebruik (bijv. omdat ze een boete opgelegd kregen maar die niet hebben betaald), maar dit geldt niet als een veroordeling tot celstraf. Wel kan de loutere arrestatie leiden tot problemen in het privéleven, zoals het verliezen van een job omdat je niet bent komen opdagen op het werk, maar dat is uiteraard een keuze die de gebruiker zelf maakt en waar hij dan ook maar de verantwoordelijkheid moet dragen. In elk geval biedt het gebruik van cannabis geen daadwerkelijke voordelen voor de gezondheid, en kan de gezondheid zelfs schade aanbrengen bij jongeren.
• "De Koch Brothers (van Koch Industries) spenderen meer geld aan de verkiezingen dan zowel de Democratische als de Repubikeinse Partij". Sanders had het hierbij over de budgetten voor de presidentsverkiezingen van 2016, terwijl het onmogelijk was om met zekerheid te weten hoeveel elke partij zou uitgeven aan hun campagne. De door Sanders vooropgestelde cijfers werden echter kunstmatig laag gehouden, en die van de Koch Brothers kunstmatig hoog doen uitschijnen enkel en alleen gebaseerd op hun doelstellingen en niet de effectieve uitgaven die ze al dan niet zouden doen (en slechts één derde zou effectief naar politieke campagnes gaan). 
• "Veel minder dan 10% van het Amerikaanse militaire budget wordt gebruikt om internationaal terrorisme te bestrijden". In werkelijkheid is het niet "veel minder" maar zelfs een beetje meer (ongeveer 11%) dat wordt uitgegeven aan de bestrijding van internationaal terrorisme. Andere uitgaven in de bestrijding tegen terrorisme worden hier niet bijgerekend omdat ze in principe niet onder het militaire budget vallen, zoals in het geval van de FBI en de CIA. Ondanks weerleggingen bleef Sanders dit nepargument herhalen.
• "Klimaatopwarming is rechtstreeks verantwoordelijk voor de toename van terrorisme". Hoewel er wel "indirecte" verbanden te vinden kunnen zijn (klimaatopwarming zorgt voor meer armoede, mensen in armoede zijn meer vatbaar voor radicalisering, radicalisering kan leiden tot terrorisme, ...) zijn er geen "directe" verbanden. Directe factoren zijn ideologie (zoals religieus extremisme), politieke voorkeuren en zwakke regeringen, niet klimaatopwarming. 
• "Geen enkele Republikein durft te erkennen dat klimaatopwarming een feit is". Tijdens de presidentsverkiezingen van 2016, die viel in de periode waarin Sanders deze uitspraak deed, waren er vier Republikeinen die die erkennen dat klimaatopwarming bestaat én wordt veroorzaakt door de mens: Jeb Bush, Chris Christie, Carly Florina en John Kasich. Wanneer het gaat om Republikeinse aanhangers in het algemeen, gaat het volgens peilingen om 23% en 53% van Republikeinse stemgerechtigden onder de 35.
• "Hillary Clinton zegt dat ik niet gekwalificeerd ben om president te worden". Clinton heeft dit nooit gezegd, en ook haar woordvoerders niet.
• "Politici in Washington krijgen meer dan $200.000 USD betaald om een toespraak te geven". Dit is onzin aangezien politici die in Washington zetelen, waaronder Senators en Volksvertegenwoordigers, een verbod hebben om geld te ontvangen voor het geven van toespraken tijdens de periode van hun ambt. Ook binnen andere statuten gelden er beperkingen of een volledig verbod.
• "Tijdens haar toespraak aan de pro-Israëlische groep AIPAC zei Clinton maar één zin over de Palestijnen". Dit is onzin aangezien ze wel degelijk enkele paragrafen van haar toespraak heeft gewijd aan de Palestijnen en het vredesproces tussen Israël en Palestina. 10% van de toespraak was gewijd aan dit onderwerp.
• "Een verhoging van het minimumloon naar $15 USD zou de overheidsuitgaven doen dalen met meer dan $7.6 miljard USD per jaar". Sanders baseerde zich op een studie van de resultaten van de verhoging van het minimumloon naar $10. In werkelijkheid zou een verhoging naar $15 betekenen dat de loonkost voor werkgevers aanzienlijk zou stijgen, met als gevolg dat werkgevers minder geneigd zijn om nieuw personeel aan te werven en meer geneigd om huidig personeel te ontslaan. Hoewel het exacte gevolg niet exact kan worden voorspeld, zou dit sowieso een verhoging van de werkloosheid betekenen - wat dan weer een verhoging van de overheidsuitgaven met zich mee brengt.
• "Met de verkiezingen die Trump won was de opkomst van kiezers de laagste ooit sinds 20 jaar". Dit is incorrect: het was lager dan in 2008 en 2012, maar hoger dan de andere verkiezingen in de 20 jaar die 2016 vooraf ging - en eveneens hoger dan alle presidentsverkiezingen sinds 1968.
• "Trump heeft zich niet verontschuldigd voor zijn uitspraken die werden opgenomen door Access Hollywood". Trump heeft zich tijdens zijn campagne in 2016 wel degelijk meermaals verontschuldigd. Hoe oprecht die verontschuldigingen waren is natuurlijk een andere vraag, want enige tijd later stelde hij dat het zijn stem niet was op de opname.
• "40% van de wapens gekocht in Amerika worden verkocht zonder identiteitscontrole". In werkelijkheid ligt dit percentage eerder op 22%.
• Sanders beweert dat families uit de middenklasse gemiddeld $3000 USD kunnen besparen via zijn socialistische "Medicare for All", en dat verschillende onderzoeken dit hebben aangetoond. De onderzoeken hebben dit echter helemaal niet bewezen.
• Sanders noemde klimaatopwarming een "existentiële bedreiging", oftewel de dreiging dat het hele menselijke ras erdoor zal worden uitgeroeid. Hoewel de gevolgen van klimaatopwarming verregaand en destructief kunnen zijn voor de mensheid, is er geen wetenschappelijke onderbouwing voor de bewering dat het mensdom helemaal van de aarde zal worden weggevaagd.
• "Ik ben trots dat ik de enige kandidaat in de voorverkiezingen ben die tegen alle defensiebudgetten van Trump heeft gestemd". Hij heeft niet tegen alle defensiebudgetten van Trump gestemd, en ook andere kandidaten in de race hadden geregeld tegen gestemd. Moest zijn bewering waar geweest zijn, was het trouwens ook helemaal geen reden tot trotsheid maar wel tot bezorgdheid over de andere kandidaten.
• "In 2018 prees Biden het voorstel van Paul Ryan om te besparen op Medicare en de sociale zekerheid". Dit was geheel onwaar, want Biden zei dit spottend over Paul Ryan om het punt te maken dat hij daar net helemaal niet mee akkoord ging. Sanders had het vermeende "bewijs" gemanipuleerd door te doen aan cherry picking.
• "Volgens een recente studie zou Medicare for All de kost van gezondheidszorg in dit land doen dalen met $450 miljard USD en het leven reden van 68.000 mensen die anders waren gestorven". De studie waar hij naar verwees was gebrekkig uitgevoerd, en overschatte de potentiële kostenverlaging. Voor de berekening van het aantal mensenlevens dat gered zou worden, wordt aan cherry picking gedaan.
• "Joe Biden was 40 jaar lang voorstander van het besparen op de sociale zekerheid". In de jaren 1970 was Biden nochtans voorstander van het verhogen van het budget voor de sociale zekerheid; in de jaren 1980 en 1990 was hij wel voorstander van het bevriezen van het budget gedurende één jaar, maar in de jaren 2000 was hij tegenstander van besparingen hierop en nadien sprak hij zich zelfs uit als voorstander van een verhoging.
• Sanders beweerde dat hij koploper is in het maken van overeenkomsten over de partijgrenzen heen, vooral in het Huis van Afgevaardigden. Wat hij echter vooral had gedaan, was het steunen van wetsvoorstellen die over de partijgrenzen heen overeen gekomen waren (dus niet noodzakelijk door hemzelf geregeld) en in de meer recente jaren van zijn politieke carrère stond hij als senator op laatste of bijna laatste plaats wat betreft het introduceren van legislatuur met overeenkomsten over de partijgrenzen heen.
• Sanders beweerde in februari 2020 dat meer mensen voorstander waren van Medicare for All en niet voor het verder uitbouwen van Obamacare. Indien mensen in enquetes de keuze krijgen, heeft nochtans de tweede optie voor de meesten de voorkeur.
• Sanders beweerde dat er met de voorverkiezingen van Iowa in februari 2020 een grote opkomst van jonge kiezers was, zelfs meer dan voor Obama in 2008. In werkelijkheid waren er echter meer dan 10.000 jonge kiezers minder komen opdagen dan in 2008.

Het was opmerkelijk dat Sanders in februari 2019 besloot zelf aan "factchecken" te doen, en een video publiceerde waarin hij Trump's State of the Union-speech factcheckte. Hij stelde dat de werkloosheid dubbel zo hoog was als wat Trump beweerde, maar maakte zich hierbij schuldig aan misleiding door aan cherry picking te doen en belangrijke contextinformoatie weg te laten, waaruit bleek dat de werkloosheid het laagste was sinds 17 jaar - al is dit niet vanzelfsprekend te danken aan Trump omdat deze trend zich reeds sterk had ingezet tijdens het presidentschap van Obama.

Gevolgen van de afschaffing van Obamacare

In januari 2017 beweerdre Sanders op Twitter dat 36000 Amerikanen jaarlijks zouden sterven indien Obamacare werd stopgezet door de Republikeinen. Hij baseerde deze bogus berekening op een schatting van de nepnieuws-website ThinkProgress, waarbij wordt verondersteld dat er geen vervangend systeem voor Obamacare in de plaats zou komen, en dat iedereen die verzekerd is via Obamacare hun vezekering vanzelfsprekend zou verliezen. Het aantal overlijdens gebaseerd op deze foute schatting is dan weer gebaseerd op een studie in Massachusetts, die niet representatief is voor de hele VS. Bovendien onderzocht deze studie de daling van het aantal overlijdens als gevolg van de invoering van een gelijkaardig systeem, wat niet betekent dat er een identieke stijging van het aantal overlijdens zou zijn indien dat systeem terug werd afgeschaft.

Het geroep van Sanders met onjuiste cijfers en hyperbolen is bedoeld om angst aan te jagen en doet denken aan gelijkaardige tactieken Sarah Palin ooit gebruikte om te argumenteren tégen Obamacare. Benjamin Sommers, de auteur van de studie in Massachusetts, gaf aan dat Twitter niet de beste plaats was voor Sanders om zulke complexe onderzoeken te bespreken - iets wat ook Trump om de haverklap doet. De Factchecker van de Washington Post beschreef deze angstzaaiende tactiek terecht als onbetrouwbaar, en voegde er aan toe dat het politici een slechte naam geeft - en er waren al zo bitter weinig redenen om Sanders een goede naam te geven.

Pseudowetenschap

Sanders erkent het probleem van klimaatopwarming, in tegenstelling tot de Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump, en erkent de wetenschap en veiligheid van vaccins, in tegenstelling tot (opnieuw) Trump en ook Jill Stein, de presidentskandidaat van de Green Party in 2016. Anderzijds zijn een aantal andere standpunten van Sanders absoluut berust op pseudowetenschap, zoals die omtrent alternatieve geneeskunde, kernenergie en GMO. De vraag is, als een presidentskandidaat niet te vertrouwen is op sommige wetenschappelijke standpunten, laat staan de talloze standpunten in het geval van Sanders, is hij dan überhaupt wel betrouwbaar? 

Kernenergie

Hoewel Sanders het probleem van klimaatopwarming erkent, en ambitieuze plannen heeft verkondigd om dit probleem aan te pakken, is hij een tegenstander van kernenergie. Hij heeft een voorkeur voor zonne- en windenergie, die inderdaad een belangrijke factor kunnen spelen in de strijd tegen klimaatverandering en het terugdringen van CO2-uitstoot. Toch zijn deze energiebronnen te afhankelijk van omstandigheidsfactoren (voldoende zonlicht, voldoende wind, ...), waardoor kernenergie vooralsnog één van de belangrijkste energiebronnen blijft die permanent stroom kan leveren zonder een ernstige negatieve impact op het klimaat na te laten. Het feit dat Sanders aldus een tegenstander is van één van de meest belangrijke wetenschappelijke antwoorden op klimaatopwarming maakt dat hij niet bepaald "progressief" is maar eerder dat hij zijn land terug naar het verleden wil katapulteren, met name naar de hippie-periode van de jaren '60 waar de angst voor nucleaire wapens reeds werd verward met nucleaire energie. 

In 2011 stelde Sanders een moratorium voor wat betreft het uitvaardigen van licensies voor nieuwe kerncentrales, alsook voor het vernieuwen van licensies van bestaande kerncentrales. Ook tijdens zijn verkiezingscampagne van 2016 hield hij zijn pseudowetenschappelijk standpunt omtrent kernenergie koppig aan. Hierdoor oogste hij de steun van een aantal milieuactivisten, wiens namen hij trots aankondigt op zijn website. Onder hen zijn drie namen van de radicale organisatie Greenpeace, die gekend is om pseudowetenschap omtrent kernenergie en GMO te propaganderen, en de voorzitter van Friends of the Earth, eveneens een pseudowetenschappelijke organisatie tegen kernenergie. Opmerkelijk is dat Sanders tijdens de voorverkiezingen van 2016 had beloofd dat er geen jobs verloren zouden gaan in de koolmijnindustrie - nochtans één van de grootste oorzaken van de klimaatverandering die hij zo hoog op het agenda heeft staan.

Eén van de voornaamste heikelpunten van kernenergie is het zogenaamde kernafval dat gedurende een bepaalde tijd moet worden gestockeerd. Ondanks zijn verzet tegen kerncentrales had Sanders er eind jaren 90 nochtans geen probleem mee om de kernafval van zijn eigen staat te laten dumpen nabij een kleine gemeenschap van Latino's en andere minderheden in Sierra Blanca, Texas, nabij de Mexicaanse grens. Activisten noemden het een vorm van "ecologisch racisme" om een gemeenschap van minderheden op te zadelen met de kernafval die de blanke bevolking in het noorden liever kwijt was. Het verdrag om deze dumpingsite te realiseren is er uiteindelijk niet gekomen, maar een andere site werd nadien wel geopend in Andrews Country, eveneens in Texas. Dit is indirect een bron van inkomsten voor Sanders gebleken, aangezien zijn vrouw Jane er tewerk gesteld is als "alternate commissioner" - erg toevallig, gezien Texas niet bepaald in de buurt van Vermont ligt.

GMO's

Op het eerste zicht lijkt het dat Sanders geen tegenstander is van GMO's, aangezien hij toegeeft dat ze in principe geheel veilig zijn. Zijn daden spreken zijn woorden echter geheel tegen, aangezien hij voorstander is van het labelen van GMO, een concept dat geheel onnodig is indien er geen veiligheidsrisico's zijn en enkel een prijsstijging tot gevolg heeft. Zo'n prijsstijging zou vooral nadelig zijn voor de lagere en middenklasse, de bevolkingsgroep die Sanders beweert net te willen helpen. Blijkbaar is dit ondergeschikt aan zijn paranoide wantrouwen voor Monsanto, het bedrijf dat steeds opnieuw het mikpunt is van pseudowetenschappelijke anti-GMO-activisten en andere complotdenkers. Volgens Sanders is de wet die verplicht tot labelen van GMO een overwinning van het Amerikaanse volk op "bedrijfsbelangen" en "andere multi-nationals in de voedingsindustrie" zoals Monsanto (het enige bedrijf dat bij naam genoemd wordt, wellicht omdat activisten geen andere namen kennen). 

Met deze standpunten trekt Sanders niet enkel de mensen aan met antikapitalistische sentimenten, maar ook de tegenstanders van GMO en andere wetenschap. Hij begrijpt niet, en zijn supporters nog minder, dat de wetenschappelijke census rond de veiligheid van GMO niets te maken heeft met Monsanto of de voedingsindustrie. Deze consensus is immers even breed als die van klimaatverandering, maar Sanders schijnt te denken dat hij zelf kan kiezen welke wetenschap hij wil steunen en welke hij wil verwerpen. GMO wordt nochtans onderworpen aan bijzonder strenge controles, en de veiligheid van de technologie werd uitvoerig onderzocht door een groot aantal wetenschappers, inclusief onafhankelijke wetenschappers. Toch verkiest Sanders om te geloven in een complottheorie en niet in wetenschap. 

Sanders stelde dat het logisch is om GMO te labelen in de Verenigde Staten, omdat het ook in 64 andere landen verplicht is. Dit is een argumentum ad populum drogreden; homoseksualiteit is verboden in bijna 100 landen, maakt dit het rechtvaardig om ook homoseksualiteit te verbieden? Weerom kiest Sanders ervoor om handmatig stukjes realiteit te aanvaarden, en andere te verwerpen, wellicht gebaseerd op wat hem het meeste stemmen oplevert om zijn politieke carrière verder te zetten - betaald worden met Amerikaans belastingsgeld is immers het enige wat hij ooit heeft gekend. Sanders kondigde op zijn website dan ook met trots aan dat zijn campagne van 2016 de steun kreeg van mensen van pseudowetenschappelijke organisaties zoals "Right to Know GMOs" en "GMO Free NJ" - alsook van de radicale Greenpeace.

Alternatieve geneeskunde

Wellicht één van de gevaarlijkste vormen van pseudowetenschap die Sanders aanhangt, is de kwakzalverij van de alternatieve geneeskunde. Zo hield hij in het verleden conferenties over "alternatieve gezondheid", en promoot hij acupunctuur en traditionele Chinese geneeskunde (wat noch traditioneel, noch geneeskunde is). Hij wordt in deze kwakzalverij gesteund door de vakbond van de National Nurses United, een Super PAC die grote bedragen heeft gedoneerd aan zijn verkiezingscampagne van 2016. Sanders ging nog een stap verder met een wetsvoorstel in 2001, dat staatsambtenaren toegang moest geven tot gezondheidsdiensten zoals massages en acupunctuur, met terugbetaling van de kosten - met het belastingsgeld van alle Amerikanen uiteraard. Gelukkig werd dit wetsvoorstel niet goedgekeurd. In 2013 trachtte Sanders oorlogsveteranen toegang te geven tot alternatieve geneeskunde via hun ziekteverzekering, en fondsen vrij te maken voor verder onderzoek naar alternatieve geneesmiddelen. Ook deze gevaarlijke kwakzalverij werd gelukkig niet tot wet gestemd. 

Verder houdt Sanders er enkele wel bijzonder vreemde ideeën op na: seksuele onderdrukking tijdens de opvoeding zou o.a. borstkanker veroorzaken bij vrouwen. De ideeën zijn wellicht afkomstig van zijn jeugdjaren, wanneer hij de boeken las van Wilhelm Reich over seksuele bevrijding en de pseudowetenschap Marxisme. Deze stelde dat je kanker kon krijgen door te weinig seks te hebben. Meer algemeen gelooft Sanders dat kanker psychosomatisch wordt veroorzaakt door "de maatschappij" - en dat zijn socialistische idealen voor een utopische maatschappij dus de oplossing zijn. Sanders beweert dat hij "voelt" dat mentale stress kanker veroorzaakt, maar "voelen" is natuurlijk helemaal geen wetenschappelijk bewijs, en het bewijs voor zijn beweringen is natuurlijk afwezig.

Anderzijds ijvert Sanders voor hoge taksen op (en soms zelfs het illegaal maken van) sigaretten - hoewel hij dan weer tegenstander is van hoge taksen op gesuikerde dranken omdat arme mensen dan meer moeten betalen. Bovendien is Sanders een voorstander van de legalisering van cannabis, al beweert hij gelukkig nog net niet dat het kanker zou genezen. Niettemin is het vrij absurd om hoge belastingen te willen heffen op tabak maar tegelijk cannabis legaal te willen maken, want hoewel tabak inderdaad meer kankerverwekkend is, is het roken van cannabis in even grote hoeveelheden evenmin gezond door de inname van de teer.

Het is opmerkelijk dat Sanders' grootste bondgenoot de verpleegstervakbond is die zich schuldig maakt aan antivaccinatiepropaganda, en net zoals Sanders gelooft dat kanker wordt veroorzaakt door psychologische problemen. De verpleegstervakbond was - vreemd genoeg - eveneens tegen Obamacare en tegen de digitalisering van patiëntendossiers. In 2014 beweerde de vakbond tegen beter weten in dat Ebola zich via de lucht kon verspreiden, waarmee onnodige angst werd verspreid enkel en alleen voor meer publiciteit voor de vakbond in de media.

Externe links

• Tijdlijn van Bernie Sanders

Bronnen

• http://rationalwiki.org/wiki/Bernie_Sanders
• http://www.nytimes.com/interactive/2016/us/elections/primary-calendar-and-results.html