Drogreden

Mr. Spock vindt drogredenen "highly illogical".

Een drogreden of schijnreden is een vorm van argumentatie die op zich logisch lijkt, maar het in feite helemaal niet is. Niettemin worden drogredenen erg vaak gebruikt in discussievoering. Dit soort denkfouten worden ook veelal gemaakt, bewust of onbewust, door verspreiders van hoaxes, en de aanhangers van pseudowetenschap, kwakzalverij en complottheorieën.

De oudste publicaties rond dit onderwerp zijn afkomstig van de Griekse schrijvers Plato en Aristoteles uit de Klassieke Oudheid, en ze zijn het model waarop vele latere publicaties zich hebben gebaseerd. Er zijn twee soorten van drogredenenen: formele drogredenen en informele drogredenen. Formele drogredenen zijn redenen die een fout in de logica bevatten, en informele drogredenen zijn redenen waarbij een verkeerde aanname wordt gemaakt. Deze kunnen op hun beurt nog verder worden onderverdeeld in subcategorieën, die elkaar ook kunnen overlappen. Onderstaande lijst is verre van compleet, maar geeft de voornaamste drogredenen weer die van toepassing zijn in het kader van hoaxes, stadssages en complottheorieën.

Ad chartam (beroep op documenten)

Zie hoofdartikel: Ad chartam

Het argument luidt dat iets voor waar wordt genomen, omdat het gepubliceerd werd op papier of op het internet. De spreker doet dus een beroep op een geschreven autoriteit, door te stellen dat iets dat gepubliceerd werd vanzelfsprekend juist is.

Ad verecundiam (beroep op autoriteit)

Zie hoofdartikel: Ad verecundiam

Het argument luidt dat iets voor waar genomen wordt, omdat het werd bevestigd door een autoriteit. Dit is meestal geen drogreden wanneer de aangehaalde autoriteit wel degelijk een (wetenschappelijk) expert is op dat gebied. Het is wel een drogreden wanneer een autoriteit wordt aangehaald die niet geldt als expert op dat gebied.

Anekdotisch bewijs

Zie hoofdartikel: Anekdotisch bewijs

Het argument luidt dat iets waar is, omdat een triviale gebeurtenis of persoonlijke ervaring dit lijkt te bevestigen. Anekdotes zijn echter te triviaal, en vaak niet op (volledige) waarheid berust, waardoor het op zich niet in aanmerking komt als bewijs voor een stelling of argument.

Argumentum ad ignorantiam (argument van de onwetendheid)

Zie hoofdartikel: Argumentum ad ignorantiam

Het argument luidt dat iets voor waar wordt genomen, omdat het niet bewezen is dat het onwaar is (of omgekeerd).

Argument bij herhaling

Zie hoofdartikel: Argumentum ad nauseam

Argument bij herhaling, of argumentum ad nauseam, is een methode waarbij men vertrekt vanuit het standpunt dat als iets vaak genoeg wordt herhaald, mensen het voor waarheid zullen nemen. 

Argument van ongeloof/gebrek aan verbeelding

Zie hoofdartikel: Argument van ongeloof

Het argument luidt dat als men zich niet kan inbeelden dat iets zo is, het onmogelijk zo kan zijn. Het is echter niet omdat je je iets niet kan voorstellen, dat het sowieso niet waar is of onbestaande is.

Baat het niet, schaadt het niet

Zie hoofdartikel: Baat het niet, schaadt het niet

Het argument (Engels: "what's the harm") luidt dat, als er geen nadelen aan iets verbonden zijn, er geen reden is om het niet uit te proberen. In de meeste omstandigheden is dit een juiste redenering: als er geen nadelen aan verbonden zijn, kan het geen kwaad om bv. naar muziek te luisteren, te gaan wandelen, een boek te lezen of een sport te beoefenen. De redenering wordt echter ook vaak gebruikt door pseudowetenschappers en kwakzalvers in een poging om hun praktijken te promoten. 

Beroep op toeval

Zie hoofdartikel: Beroep op toeval

Het argument luidt dat iets het gevolg is van toeval terwijl er duidelijk redenen zijn om aan te nemen dat dit niet het geval is. Dit kan ook voorkomen in de tegenovergestelde vorm: dat iets wat louter toeval is wordt beschouwd als een opzettelijke daad.

Bevestiging van het gevolg

Zie hoofdartikel: Bevestiging van het gevolg

Het argument luidt dat een conclusie kan worden getrokken gebaseerd op het gevolg van die conclusie. Het logische tegenargument is dat andere conclusies niet kunnen worden uitgesloten. De Engelse benaming hiervoor is "affirming the consequent". 

Bewijs door bewering

Zie hoofdartikel: Bewijs door bewering

Dit is de methode waarbij iemand zijn gelijk tracht te halen door een argument te stellen (al dan niet herhaaldelijk) en te (blijven) zeggen dat het waar is, zonder hiervoor bewijs te tonen en zonder rekening te houden met tegenargumenten. Deze methode wordt vaak gebruikt via politieke slogans tijdens verkiezingscampagnes en in reclameboodschappen.

Cherry picking

Zie hoofdartikel: Cherry picking

De term "cherry picking" (kersen plukken) verwijst naar de methode waarbij slechts een selectie van argumenten of bewijsmateriaal wordt aangevoerd om tot een conclusie te komen, en een belangrijk aandeel aan bijkomende argumenten wordt genegeerd omdat hun invloed zou leiden tot een andere conclusie die niet gewenst is door de spreker. Cherry picking is aldus het gevolg van vooringenomenheid, waarbij iemand enkel die argumenten aanhaalt die in zijn voordeel zijn om een bepaalde conclusie te bekomen die in feite niet representatief is. 

Chewbacca defense

Zie hoofdartikel: Chewbacca defense

De "Chewbacca defense" (Chewbacca verdediging) heeft als bedoeling om de tegenstander van een discussie te overweldigen met onzinnige argumenten in een poging om hem zo te verwarren en zijn legitieme argumentatie te overstemmen. Dit heeft als doel om de tegenstander tot het punt te krijgen dat hij zich terugtrekt uit de discussie, waardoor hij verondersteld wordt zich gewonnen te geven. De techniek kan ook beschouwd worden als een red herring. Er zijn verschillende drogredentechnieken waarmee men tracht dit uit te voeren. Zie ook "argumentum ad populum" (beroep op de meerderheid).

Gish gallop

Zie hoofdartikel: Gish Gallop

De Gish gallop verwijst naar de poging om beweringen en argumenten op een zodanig overrompelende, verwarrende of onzinnige manier te verwoorden, dat de tegenstander wordt overweldigd en niet in staat is om voor alles tegenargumenten aan te voeren. Door de tegenstander te bedelven onder een groot aantal argumenten, ook al zijn de argumenten op zich niet overtuigend of zelfs gelogen, hoopt men hem het zwijgen op te leggen om dan vervolgens zichzelf als winnaar van de discussie uit te roepen.

Argumentum ad tl;dr

Zie hoofdartikel: Argumentum ad tl;dr

De term tl;dr staat voor "too long; didn't read" (te lang; niet gelezen) en verwijst naar teksten en argumentaties die zo lang zijn dat men niet de moeite neemt ze helemaal te lezen. Als drogreden is dit de omgekeerde versie van Gish Gallop: in plaats van een lange reeks heel korte argumenten, wordt hier een ellelange tekst geschreven die net zo goed kan worden samengevat in een tweetal zinnen.

Vals dilemma (uitgesloten midden)

Zie hoofdartikel: Vals dilemma

Een vals dilemma (valse tweedeling/dichotomie, zwart-witdenken) is het argument waarbij twee alternatieven worden voorgesteld als de enige mogelijkheden, terwijl er in werkelijkheid ook nog andere zijn die worden genegeerd.

Cirkelredenering

Zie hoofdartikel: Cirkelredenering

Een cirkelredenering is een foutieve redenering waarbij argumenten worden gebruikt die gebaseerd zijn op vermeende feiten die voor waar genomen worden terwijl ze (nog) niet bewezen zijn. De bewering wordt aldus aangevoerd als argument voor zichzelf. Deze drogreden komt vooral tot uiting in de uitspraak "het is zo omdat het zo is".

Contextomy

Zie hoofdartikel: Citaatmijnen

Het argument wordt gestaafd door een citaat dat uit haar context werd gehaald, om zo de discussie te winnen op een misleidende manier. Deze methode, die ook "quote mining" (citaatmijnen) wordt genoemd, wordt vaak gebruikt door sensatiegerichte media, maar ook door kwakzalvers en in religieuze propaganda.

Cum hoc ergo propter hoc (correlation does not imply causation)

Zie hoofdartikel: Cum hoc ergo propter hoc

Het argument "correlatie impliceert geen oorzakelijkheid" of "willekeurige correlatie" verwijst naar de drogreden waarbij twee gebeurtenissen die samen optreden worden voorgesteld als oorzaak en gevolg. Het verband tussen de twee gebeurtenissen wordt dan verkeerdelijk voorgesteld als een oorzakelijk of causaal verband.

Deepity

Zie hoofdartikel: Deepity

Dit is het argument dat in principe wel waar is, or erg diepzinnig klinkt, maar in feite onbeduidend is en leidt tot een dubbelzinnigheid. De stelling "liefde is slechts een woord" is in die zin correct dat "liefde" inderdaad een "woord" is, maar tegelijk is het ook véél meer waardoor de bewering an sich niet meer juist is.

Demonisering

Zie hoofdartikel: Demonisering

Dit is de argumentatiestrategie waarbij de ene groep een andere, rivaliserende groep tracht af te schrijven als negatief of slecht, vaak zelfs tot het punt waarbij die rivaliserende groep slavernij, corruptie en vernietiging als doel zou hebben. Deze strategie wordt voornamelijk gebruikt in sociale en politieke context, waarbij een rivaliserende partij als destructief wordt afgedaan, of waarbij een specifieke bevolkingsgroep wordt gestigmatiseerd.

Dubbelzinnigheid

Zie hoofdartikel: Dubbelzinnigheid

Dit argument is gebaseerd op een misleidend gebruik van een bepaalde term die meerdere betekenissen heeft, door de verkeerde betekenis in de verkeerde context te gebruiken.

Genetische drogreden (genetic fallacy)

Zie hoofdartikel: Genetische drogreden

Dit argument luidt dat een bewering dient te worden verworpen puur op basis van de oorsprong ervan, en niet op basis van de kwaliteit van het aangevoede bewijs of argument zelf. Hier bestaan uitzonderingen op, die veelal zijn vastgesteld door de Wet van Scopie.

Gestolen concept

Zie hoofdartikel: Gestolen concept

Het argument wil iets bewijzen maar moet hiervoor in feite erkennen dat het tegendeel correct is, waardoor het zichzelf weerlegt.

Hellend vlak

Zie hoofdartikel: Hellend vlak

Het "hellend vlak" of "slippery slope" argument is een poging om aan te tonen dat situatie A onherroepelijk zal leiden tot situatie B. Op zich is dit een logische redenering, op voorwaarde dat er een aantoonbaar causaal verband is tussen situaties A en B. Wanneer dat niet het geval blijkt te zijn, gaat het om een drogreden waarbij de gevolgen van situatie A schromelijk worden overdreven.  Zelfs al is de gevolgtrekking in theorie misschien mogelijk, biedt het argument geen geldige reden waarom het hypothetisch gevolg zou plaatsvinden.

Just asking questions

Zie hoofdartikel: Just asking questions

Het "just asking questions" ("ik stel maar een vraag") argument is een poging om een wilde beschuldiging, insinuatie of provocatie te formuleren en tegelijk verantwoordelijkheid te ontlopen door deze beschuldiging als een vraag te formuleren. De intentie van deze techniek is het beïnvloeden van de opinie van de luisteraar.

Nirvana-drogreden

Zie hoofdartikel: Nirvana-drogreden

De Nirvana-drogreden stelt dat er een perfecte oplossing is, en dat alle andere oplossingen die deze perfectie niet bereiken dus dienen te worden verworpen. Oplossingen die niet alle problemen oplossen maar slechts een gedeelte, worden bijgevolg eveneens verworpen.

Non sequitur

Zie hoofdartikel: Non sequitur

Non sequitur betekent "het volgt er niet uit" en wijst op een verkeerde conclusie omdat die niets zegt over de premisse.

Omzeilen van de bewijslast

Zie hoofdpagina: Omzeilen van de bewijslast

Het omzeilen van bewijslast is een techniek waarbij de claimmaker tracht te voorkomen dat hij zelf bewijs moet aanvoeren voor zijn argumenten, vaak omdat hij weet dat het bewijs ervoor afwezig is. Het logische tegenargument is dat van "Hitchen's scheermes": Wat kan worden beweerd zonder bewijs, kan worden afgewezen zonder bewijs.

Er zijn verschillende manieren waarop men kan proberen de bewijslast te omzeilen:

• Ontduiken van de bewijslast: de spreker geeft redenen op waarom hij het gevraagde bewijs niet zou moeten leveren.
• Verschuiven van de bewijslast: de spreker tracht zijn weerlegde argumenten opnieuw te legitimeren door iets onopgemerkt te wijzigen aan de oorspronkelijke stelling.
• Omkeren van de bewijslast: de spreker tracht te voorkomen dat hij zijn eigen stelling moet onderbouwen met bewijs, door de bewijslast te leggen bij de tegenstander.
• Negatief bewijs: de spreker acht zijn stelling bewezen omdat er geen bewijs van het tegendeel bestaat.

Point refuted a thousand times

Zie hoofdartikel: Point refuted a thousand times

Een argument dat wordt aangehaald is niet enkel incorrect, maar al zo vaak weerlegd dat de constante herhaling van die weerlegging iemand tot op het punt drijft er moedeloos van te worden. Oude argumenten die al duizenden keren zijn weerlegd worden vooral op het internet nog vaak opnieuw opgerakeld, vooral dan over onderwerpen zoals vaccinaties, GMO, chemtrails, homeopathie en fluoridering. Deze drogreden wordt ook afgekort als PRATT.

Poisoning the well

Zie hoofdartikel: Poisoning the well

Deze techniek wordt gebruikt om de spreker reeds vooraf in diskrediet te brengen, nog voor hij de kans krijgt om zijn argumenten aan te voeren. Op die manier tracht men de daaropvolgende argumenten reeds bij voorbaat als ongeloofwaardig te bestempelen of te ridiculiseren.

Post hoc ergo propter hoc

Zie hoofdartikel: Post hoc ergo propter hoc

Het argument verwijst naar de drogreden waarbij twee gebeurtenissen die na elkaar optreden worden voorgesteld als oorzaak en gevolg. Het verband tussen de twee gebeurtenissen wordt dan verkeerdelijk voorgesteld als een oorzakelijk of causaal verband.

Red herring

Zie hoofdartikel: Red herring

Een "red herring" ("rode haring") is een retorisch afleidingsmaneuver om de aandacht te verleggen van het eigenlijke onderwerp naar een irrelevant detail.

Ad hominem (argument op de man)

Zie hoofdartikel: Ad hominem

Een argument dat tracht de tegenstander in een discussie in diskrediet te brengen, door op de persoon te spelen in plaats van in te gaan op de argumenten die hij aanhaalt. 

Argumentum ad antiquitatem (beroep op traditie/verleden)

Zie hoofdartikel: Argumentum ad antiquitatem

Het argument luidt dat iets vanzelfsprekend beter is, omdat het ouder is. Hoewel bepaalde dingen inderdaad reeds sinds lange tijd goed werken, waardoor er geen noodzaak is om er verandering in te brengen, is niet alles wat traditioneel is of tot het verleden behoort, vanzelfsprekend beter. Hoe oud iets is, is aldus een irrelvant criterium om te kunnen bepalen of iets beter is.

Argumentum ad crumenam (beroep op rijkdom)

Zie hoofdartikel: Argumentum ad crumenam

Het argument luidt dat een conclusie correct is omdat degene die argumenteert rijk is, of incorrect is omdat degene die argumenteert arm is. Hierbij wordt verondersteld dat iemand die rijk is, altijd eerljk is; en iemand die arm is, altijd oneerlijk is. De rijkdom van de spreker is een irrelevant criterium om te bepalen of een conclusie al dan niet correct is.

Argumentum ad dictionarium (beroep op het woordenboek)

Zie hoofdartikel: Argumentum ad dictionarium

Het argument luidt dat een andere betekenis of interpretatie wordt gegeven aan een bepaalde term, dan die van de tegenpartij. Het gaat hier om een red herring, een afleidingsmaneuver van het oorspronkelijk argument, omdat de verschillende interpretaties van een specifiek woord uiteindelijk geen bewijsvoering zijn van een argument. Het geven of veranderen van een definitie aan een bepaald woord, verandert niets aan de realiteit: je kan koffie omschrijven als slijkwater, maar het blijft niettemin een product van de koffieplant.

Argumentum ad lazarum (beroep op armoede)

Zie hoofdartikel: Argumentum ad lazarum

Het argument luidt dat een conclusie correct is omdat degene die argumenteert arm is, of incorrect is omdat degene die argumenteert rijk is. Hierbij wordt verondersteld dat iemand die arm is, altijd eerlijk is; en iemand die rijk is, altijd oneerlijk is. De rijkdom van de spreker is een irrelevant criterium om te bepalen of een conclusie al dan niet correct is.

Argumentum ad martyrdom (beroep op martelaarschap)

Zie hoofdartikel: Argumentum ad martyrdom

Het argument luidt dat iets juist is omdat het werd geargumenteerd door een onpopulair persoon (die onpopulair werd omdat hij het argument had geuit), of zelfs door iemand die vermoord werd en bijgevolg het martelaarschap toegewezen kreeg. Deze drogreden wordt vaak gebruikt door religieuze groeperingen, maar soms ook door politici en zelfs complotdenkers. De populariteit van de spreker is echter een irrelvant criterium om te bepalen of de argumenten die hij aanhaalt al dan niet juist zijn.

Argumentum ad naturam (beroep op natuur)

Zie hoofdartikel: Argumentum ad naturam

Het argument luidt dat iets dat "natuurlijk" is, vanzelfsprekend goed is, alsook beter of gezonder is dan iets dat "onnatuurlijk" is. Dit wordt vaak gebruikt door pseudowetenschappers en kwakzalvers om hun doelgroep te overtuigen van de superioriteit van hun producten of methoden. Het logische tegenargument is dat de natuur meer schadelijke dan heilzame elementen kan bevatten voor mens en dier. Hoewel in bepaalde gevallen iets "natuurlijk" beter kan zijn dan iets "onnatuurlijk", is het natuurlijkheidsgehalte een irrelevant criterium om dit te kunnen bepalen.

Argumentum ad novitatem (beroep op moderniteit)

Zie hoofdartikel: Argumentum ad novitatem

Het argument luidt dat een idee of een product vanzelfsprekend beter is, omdat het nieuw is. Hoewel in bepaalde gevallen iets "nieuw" wel degelijk beter kan zijn dan iets "oud", is het nieuwheidsgehalte in verschillende gevallen een irrelevant criterium om dit te kunnen bepalen. Zo kan het wel zijn dat voeding beter is omdat het vers is, maar in het geval van suiker of zout maakt ouderdom geen verschil in kwaliteit.

Argumentum ad populum (beroep op de meerderheid)

Zie hoofdartikel: Argumentum ad populum

Een argument wordt aangehaald als zijnde juist, op basis van de meerderheid van mensen die het argument steunt; of betwist op basis van het gebrek aan een meerderheid die het argument steunt. Hoewel een aantal zaken en standpunten, die door de meerderheid van de bevolking worden geloofd of gesteund, wel degelijk juist of gewenst zijn, is dit een irrelevant criterium om te bepalen of iets al dan niet juist is. Zulk een redenering zou dan ook moeten concluderen dat eenieder die ooit zijn stem heeft uitgebracht voor Adolf Hitler geen ongelijk had (wat dan weer niet wil zeggen dat elke politicus die een verkiezingsstrijd wint vergeleken kan worden met Hitler).

Argumentum ad prætextum (beroep op motief)

Zie hoofdartikel: Argumentum ad prætextum

Een argument wordt betwist op basis van de achterliggende motieven van de spreker. Hoewel het zeker mogelijk is dat bepaalde motieven een rol spelen in het kiezen van welbepaalde argumenten, is dit een irrelevant criterium om te bepalen of het argument al dan niet correct is. Het is niet omdat iemand bepaalde motieven heeft, dat de argumenten die hij hieromtrent aanhaalt vanzelfsprekend onjuist zijn, of dat deze motieven een rol hierin hebben gespeeld.

argumentum e silentio (argument van de stilte)

Zie hoofdartikel: Argumentum e silentio

Een argument dat berust op de afwezigheid van informatie, in plaats van de aanwezigheid van informatie. Het argument kan wel worden aangehaald om een waarschijnlijkheidsfactor aan te duiden, maar niet als definitieve bewijsvoering, omdat het enkel iemands stilte bewijst en niet meer dan dat. Alle conclusies die uit deze stilte worden getrokken zijn slechts veronderstellingen en geen bewijs.

Argumentum ad Monsantium (beroep op Monsanto)

Zie hoofdartikel: Argumentum ad Monsantium

Het argument luidt dat, als iemand de wetenschap steunt dat GMO-gewassen veilig zijn voor consumptie, hij vanzelfsprekend werd omgekocht door het bedrijf Monsanto. Het is een variant op de Shill gambit-drogreden.

Argumentum ad Snopesium

Zie hoofdartikel: Snopes

Het argument luidt dat een verhaal of bewering die door Snopes als hoax wordt beschouwd, om die reden automatisch wel juist en geen hoax is. De vermeende reden hiervoor is dat Snopes een liberale of linkse vooringenomenheid zou hebben. In werkelijkheid is Snopes één van de meest neutrale en betrouwbare bronnen van informatiie op het internet.

Beroep op de minderheid

Zie hoofdartikel: Beroep op de minderheid

Het argument luidt dat, als de minderheid van de mensen het argument steunt, dit juist zal zijn. Hoeveel mensen wel of niet geloven dat iets waar is, is echter geen criterium om te bepalen of iets juist is. Deze drogreden wordt vaak gebruikt door complotdenkers, die beweren dat als de reguliere media ergens akkoord mee gaat het vanzelfsprekend onjuist zal zijn - en dat als de alternatieve media het tegenovergestelde zegt, dit vanzelfsprekend wel juist zal zijn.

Beroep op drogreden

Zie hoofdartikel: Beroep op drogreden

Het argument luidt dat, omdat er een drogreden gebruikt wordt dat de conclusie vanzelfsprekend fout is. Hoewel het gebruik van drogredenen de kans hiertoe inderdaad verhoogt, wil dit niet zeggen dat de conclusie in alle gevallen fout is.

Beroep op emotie

Zie hoofdartikel: beroep op emotie

Een techniek waarmee men een discussie probeert te winnen door een emotionele reactie uit te lokken bij de tegenstander en/of de toeschouwers. Vaak worden emoties zoals boosheid of angst hiervoor aangewend.

Beroep op rebellie

Zie hoofdartikel: Beroep op rebellie

Het argument luidt dat, als welbepaalde informatie afkomstig is van een officiële instantie zoals de overheid, dit vanzelfsprekend een leugen is. Er wordt geïnsinueerd dat de term "het officiële verhaal" vanzelfsprekend wijst op een leugen.

Reductio ad Hitlerum (vergelijk met Hitler)

Zie hoofdartikel: Reductio ad Hitlerum

Het argument luidt dat, als iemand iets gemeenschappelijk heeft met Hitler, hij vanzelfsprekend ook de andere eigenschappen van Hitler bezit. Meer bekend is de Wet van Godwin, die bepaalt dat eenieder die een vergelijk maakt met Hitler of de Nazi's, de discussie verloren heeft omdat dit vergelijk in bijna alle gevallen disproportioneel is.

Science has been wrong before

Zie hoofdartikel: Science has been wrong before

Het argument luidt dat de wetenschap in het verleden fouten gemaakt heeft, en dat de huidige wetenschappelijke conclusie over een welbepaald onderwerp dus ook wel fout zal zijn. Deze techniek wordt vaak gebruikt door pseudowetenschappers, kwakzalvers en complotdenkers om hun pseudotheorieën meer legitiem te doen lijken, want "als de wetenschappers over iets anders fout waren, zullen ze hierover ook wel fout zijn, en dus heb ik het juist". 

Science doesn't know everything

Zie hoofdartikel: Science doesn't know everything

Het argument luidt dat, omdat de wetenschap ergens geen verklaring voor heeft, een andere veronderstelling dan wel juist zal zijn - ook al is er voor die veronderstelling geen bewijs. Deze techniek wordt vaak gebruikt door pseudowetenschappers en kwakzalvers, om vervolgens hun eigen pseudowetenschap meer legitiem te doen lijken, want "als de wetenschappers iets anders niet weten, zullen ze ook niet weten dat dit wel waar is".

Secundum quid (overhaaste generalisatie)

Zie hoofdartikel: Secundum quid

Het argument is gebaseerd op een te kleine hoeveelheid gegevens, die vervolgens worden worden via overgeneralisatie als representatief worden beschouwd. Vaak gaat het om een beperkte ervaring of observatie van de werkelijkheid, die verkeerdelijk als representatief wordt aanvaard. Dit heet ook de "wet van kleine getallen".

Shill gambit

Zie hoofdartikel: Shill gambit

Deze techniek wordt gebruikt om de argumenten van de tegenstander in een discussie te verwerpen op basis van een (onbewezen) belangenconflict. Met de Engelse term "shill" wordt verwezen naar een persoon die dingen onderneemt om een welbepaald persoon of organisatie te helpen, zonder te openbaren dat dit de reden is. Het kan in bepaalde gevallen gegrond zijn dat belangenconflicten worden onderzocht om te bepalen of bv. fraude heeft plaatsgevonden. Niettemin is het geen logische reden om een argument te verwerpen enkel en alleen op basis van een belangenconflict dat al dan niet bewezen kan worden.

Stropopredenering

Zie hoofdartikel: Stropopredenering

Deze techniek wordt gebruikt om de argumenten van de tegenstander te verwerpen door deze te ridiculiseren, uit de context te trekken, of op een andere manier foutief voor te stellen zodat de tegenstander op een negatieve manier wordt voorgesteld.

Tu quoque

Zie hoofdartikel: Tu quoque

Deze Franse term ("Jij ook") verwijst naar argumenten die de tegenpartij maakt, maar niet zelf naar handelt, in een poging om die argumenten te ontkrachten. Het gedrag van de spreker is echter een irrelevant criterium om te bepalen of een conclusie al dan niet correct is.

Valse analogie (false analogy)

Zie hoofdartikel: Valse analogie

False analogy verwijst naar een vergelijk tussen twee verschillende situaties die op zich niet vergelijkbaar zijn. De feiten van de ene situatie worden dan toegepast op een andere situatie, terwijl beide situaties zodanig verschillend zijn dat dezelfde logische conclusie niet voor beide kan worden toegepast. Een gelijkenis tussen twee situaties in sommige aspecten betekent niet dat er ook een gelijkenis is in de andere aspecten. Je dient je hierbij af te vragen of de gelijkenissen groter en belangrijker zijn dan de verschillen, en of de focus niet te sterk ligt op de vergelijkingen terwijl de verschillen worden geminimaliseerd of genegeerd.

Valse balans (false balance)

Zie hoofdartikel: Valse balans

Valse balans verwijst naar een onjuiste verhouding, die voorkomt wanneer twee tegengestelde argumenten worden beschouwd als evenwaardig terwijl dit in realiteit niet het geval blijkt. Het geeft vaak de foute indruk dat er twee verschillende versies zijn van de waarheid wanneer dit in realiteit niet zo is. Wanneer twee mensen in discussie gaan over wat te doen bij tandpijn, legt het argument om de tandarts te bellen immers meer gewicht in de schaal dan het tegenargument om de tand te verwijderen met een koordje dat aan de deur is vastgemaakt. De term is vooral van toepassing in de media, wanneer deze zich schijnbaar onpartijdig opstelt door beide kanten van het verhaal te belichten, zonder duidelijk te maken dat het aandeel van één van die kanten in realiteit veel kleiner is dan dat van de andere kant.

Vriend-argument

Zie hoofdartikel: Vriend-argument

Het "friend argument" wordt gebruikt om zichzelf vrij te pleiten van de vooroordelen die meteen hierop volgen. Het argument wordt vaak gebruikt in een formaat zoals: "Ik heb geen vooroordelen over X, maar..." [gevolgd door een vooroordeel over X]. Hierbij wordt het idee opgewekt dat iemand geen vooroordelen heeft tegenover een welbepaalde groep, om de eenvoudige reden dat ze iemand uit die groep persoonlijk kennen.

Whataboutisme

Zie hoofdartikel: Whataboutisme

Whatabouterisme of Whataboutery wordt gebruikt om een argument te omzeilen door subtiel van onderwerp te veranderen. Veelal gaat het om een vorm van kritiek, die wordt omzeild door de aandacht te vestigen op een ander onderwerp dat eveneens of zelfs nog meer kritiek zou verdienen.

"Weg met de drogreden" affiche

In oktober 2013 creëerde Xaviera Ringeling van 42bis.nl de affiche "Weg met de drogreden", waar een aantal voorname drogredenen op worden vermeld met een korte uitleg en voorbeeld. Een tweede versie vervangt het voorbeeld door een lege kader, waar je dan zelf voorbeelden kan invullen. De posters werden gemaakt om een Nederlandstalige versie te bieden voor de Engelstalige "Thou shalt not commit logical fallacies" poster.

Zie ook

• Internetwet
• Scheermes
• Stilstaande klok (gebroken klok)
• Pareidolia
• Magisch denken
• Alternatieve feiten

Externe links

•  http://www.relativelyinteresting.com/logical-rhetorical-fallacies-explained/
• http://www.don-lindsay-archive.org/skeptic/arguments.html
• http://warp.povusers.org/grrr/conspiracytheories.html
• http://changingminds.org/disciplines/argument/fallacies/fallacies_alpha.htm
• http://rationalwiki.org/wiki/List_of_cognitive_biases

Bronnen

• http://rationalwiki.org/wiki/Logical_fallacy