Elektrohypersensitiviteit

Elektrohypersensitiviteit (EHS) of elektroallergie is een onbestaande ziekte of aandoening waarbij een overgevoeligheid voor de stralingen van moderne electronische apparatuur wordt verondersteld. Het gaat hier voornamelijk om radio- en televisiesignalen, GSM-signalen en wifi-signalen. De vermeende symptomen zijn o.a. hoofdpijn, vermoeidheid, duizeligheid, hartkloppingen en op lange termijn zelfs risico op kanker. Het concept van deze fictieve ziekte is een gevolg van een gebrek aan begrip en kennis over de verschillende soorten stralingen en welke gevolgen deze wel of niet hebben op het menselijke lichaam. De vermeende patiënten die beweren te lijden aan elektroallergie zijn niet in staat om te voelen of op te merken of een electronisch toestel aan- of uit staat.

Elektromagnetische stralingen

Zie hoofdartikel: Elektromagnetische straling

Grofweg kunnen we stellen dat er twee voorname soorten van elektromagnetische stralingen zijn: de ioniserende en de niet-ioniserende stralingen. Deze stralingen worden onderverdeeld in volgorde van oplopende frequentie, en volgens de energie per foton of deeltje. Ioniserende stralingen zijn aldus stralingen met een hoge frequentie, en kunnen schadelijk zijn voor de gezondheid. De ionisatie houdt immers in dat elektronen uit atomen of moleculen verwijderd raken, en er elektrisch geladen deeltjes (aldus ionen) achterblijven met een chemische verandering in de moleculen als gevolg. Niet-ioniserende stralingen daarentegen zijn stralingen met een lage frequentie, waardoor het niet mogelijk is om ionisatie te veroorzaken, waardoor deze stralingen niet in staat zijn schade te berokkenen aan de gezondheid. Voorbeelden van die laatste zijn radiogolven, radars, GSM-stralingen, en zelfs een gloeilamp of eenvoudigweg een kampvuur.

De term "straling" kreeg een bijzonder negatieve bijklank sinds de ramp met de kerncentrale van Tsjernobil, waardoor het woord synoniem werd voor "ongezond". Ioniserende stralingen, zoals de stralingen die afkomstig zijn van kernsplijting, zijn inderdaad schadelijk en zelfs kankerverwekkend. Dit betekent echter niet dat hetzelfde geldt voor alle soorten stralingen, maar dit geloof houdt niettemin koppig aan als gevolg van een gebrek aan begrip en kennis omtrent de verschillende soorten stralingen. Het gevolg hiervan zijn moderne modeziektes zoals de vermeende elektrohypersensitiviteit, waarbij patiënten voor zichzelf de diagnose hebben gesteld dat ze overgevoelig zijn voor bepaalde elektronische toestellen, of meer bepaald de niet-ioniserende stralingen van deze toestellen, en dit ondanks het feit dat dit geheel onmogelijk is. 

Vermeende overgevoeligheid

Elektrohypersensitiviteit of elektroallergie zijn termen die worden gebruikt wanneer een patiënt meent dat zijn (vage) symptomen toe te schrijven zijn aan een overgevoeligheid aan niet-ioniserende elektromagnetische straling. Het gaat hier echter niet om wetenschappelijk erkende termen, noch om een medisch erkende aandoening. In werkelijkheid verwijst elektrohypersensitiviteit naar de vrees voor niet-ioniserende elektromagnetische straling, ook al ligt de blootstelling van de patiënt ver beneden alle normen. De patiënt in kwestie lijdt dus niet aan de gevolgen van de straling op zich, maar aan de gevolgen van zijn psychologische angsten. Het kan ook een vorm van luddisme genoemd worden, oftewel angst voor nieuwe technologie, zoals blijkt uit de acties van de aluhoedjesorganisatie Ondes.Brussel die zich al begon te verzetten tegen een G5-netwerk nog voor het in gebruik genomen werd. Deze irrationele en onnodige angsten zijn vaak het gevolg van de aandacht die wordt gegeven aan deze "modeziekten" in de media (de Belgische rioolkrant Het Laatste Nieuws doet zelfs alsof er geen twijfel bestaat over EHS), door patiëntenorganisaties en door kwakzalvers die hier geld in ruiken.

Het geloof in de vermeende overgevoeligheid gaat niet verder dan het placebo-effect, of in dit geval het nocebo-effect waarbij patiënten symptomen ervaren enkel en alleen omdat ze verwachten die te zullen krijgen. In het onderzoek naar allergieën wordt gebruik gemaakt van provocatiestudies, waarbij patiënten worden blootgesteld aan een allergeen of een placebo (uiteraard zonder te weten welk van de twee). Mensen met een daadwerkelijk allergie, bv. voor berkenstuifmeel, zullen hevig op dit stuifmeel reageren, terwijl de mensen met een placebo een zwakke of geen reactie vertonen. Wanneer diezelfde provocatiestudie wordt gedaan bij patiënten die beweren te lijden aan elektrohypersensitiviteit, zijn de resultaten echter totaal anders: zij die het placebo krijgen beweren eveneens dat ze symptomen ervaren. Op geen enkel moment zijn ze in staat te merken of een elektronisch toestel op dat moment aan of uit staat, en of ze dus al dan niet bestraald worden. De symptomen die ze ervaren zijn reëel, maar ontstaan uit hun verbeelding en niet uit de effectieve elektromagnetische straling.

Indien er sprake zou zijn van een daadwerkelijke overgevoeligheid voor elektromagnetische straling op zich, zou dit zich statistisch moeten aftekenen in gebieden waar deze straling het grootst is. Met andere woorden: landen waar veel gebruik wordt gemaakt van elektronische toestellen zoals radio, televisie, mobiele telefoons, enz... zouden een groter aantal van deze patiënten moeten optekenen dan landen waar deze toestellen veel minder worden gebruikt. In landen zoals Iran, waar het gebruik van mobiele telefoons heel hoog ligt, is er zo goed als geen sprake van elektrohypersensitiviteit, terwijl in andere landen zoals Zweden de klachten oplopen tot maar liefst 10%.

Wanneer men de geografie van de klachten bekijkt, tekent dit zich af als een typische modeziekte: de gebieden waar meer aandacht wordt geschonken aan het geloof in de ziekte zijn ook de gebieden waar het meer voorkomt. Zelfs de symptomen zijn niet dezelfde: in de VS en Zweden spreekt men van jeuk, roodheid, branderigheid, terwijl er elders eerder wordt geklaagd over vermoeidheid, duizeligheid, hoofdpijn en hartkloppingen. Indien er effectief sprake was van een daadwerkelijke aandoening, zou men mogen verwachten dat de symptomen overal min of meer dezelfde zijn, maar deze vermeende symptomen komen eerder overeen met het verspreidingsgebied van taal en cultuur - niet met de vermeende milieufactor. Wanneer de media-aandacht hiervoor afneemt, neemt ook het aantal patiënten van de vermeende ziekte af, zoals het geval was met de voorganger: chemische hypersensitiviteit.

Het gedrag van de patiënten verschilt sterk met het gedrag van patiënten van daadwerkelijke fysische aandoeningen. Zo proberen veel kankerpatiënten toch nog een actief leven te leiden ondanks de ingrijpende gevolgen van hun ziekte en/of de chemotherapie, terwijl patiënten van functioneel somatische syndromen zoals elektrohypersensitiviteit bijzonder veel klagen - ondanks de afwezigheid van effectieve indicaties van lichamelijk lijden. Bij een effectieve ziekte of aandoening komt de oorzaak na verloop van tijd veelal boven water, ook al zijn de eerste symptomen eerder vaag: uitzaaiing van kanker, MS, de ziekte van Parkinson, enz... Bij patiënten van elektromagnetische hypersensitiviteit is dit niet het geval, en hoe langer de duidelijke tekenen van een welbepaalde ziekte uitblijven hoe groter de kans dat het geen daadwerkelijke ziekte is - althans niet met een bekende lichamelijke oorzaak. 

Indien er hier daadwerkelijk sprake zou zijn van een echte ziekte of aandoening veroorzaakt door elektromagnetische straling, zouden inmiddels heel wat mensen in constante pijn moeten leven of al lange tijd geleden gestorven zijn. Een groot deel van de beschaafde wereld bevindt zich namelijk in een dicht netwerk van elektromagnetische stralingen allerhande, zoals radio-, televisie- en satellietsignalen, GSM-masten, verkeersradars, enz... Veel van deze signalen zijn talloze keren sterker dan een wifi-signaal of een draadloos signaal van een enkele mobiele telefoon. Mensen die hier daadwerkelijk gevoelig aan zijn, zouden niet eens in staat mogen zijn hun huis te verlaten; het zou als dusdanig niet mogen volstaan om bv. enkel wifi op school af te schaffen. Zelfs thuis zouden de vermeende patiënten dan constant moeten worden gefolterd door de pijn, omdat alle elektronische toestellen één of andere straling afgeven, inclusief zaklampen en kinderspeelgoed - en zelfs de elektrische kabels in de muur, ongeacht hoe goed ze ook zijn afgeschermd. 

Psychologische oorzaak

Patiënten die stellen te lijden aan elektrohypersensitiviteit hebben veelal die diagnose aan zichzelf toegeschreven. Hoewel de overgevoeligheid voor elektromagnetische straling onbestaande is, zijn de symptomen die deze patiënten ervaren wel reëel. De oorzaak moet wellicht niet gezocht worden bij een lichamelijk probleem maar eerder bij een psychologisch probleem. Vaak hebben deze patiënten een achtergrond van psychiatrische aandoeningen zoals depressie, angststoornissen, enz... Het voornaamste symptoom hierbij is de absolute ontkenning hiervan door de patiënt, die liever verkiest om zich vast te klampen aan zijn eigen diagnose - ook al is hier geen enkel bewijs voor.

De patiënten hebben vaak de neiging om alle tegenvallers in hun leven te gaan toeschrijven aan een externe oorzaak: het lot dat wou dat uitgerekend zij deze ongeneeslijke ziekte zouden krijgen. Ze worden defensief wanneer het bestaan van de ziekte op zich in twijfel wordt getrokken, omdat ze dan niet langer de status en rol van slachtoffer zouden kunnen vervullen. Ook zouden zij hun voordelen verliezen: de dagdagelijkse verantwoordelijkheden die ze van zich afschuiven, de uitkeringen die ze ontvangen wegens werkonbekwaamheid, ... Het daadwerkelijk stopzetten hiervan verbetert nochtans de prognose. 

Uit onderzoek is gebleken dat patiënten die zich elektrohypersensitief noemen meer symptomen ervaren dan zij die dit niet doen, en dat patiënten die bereid zijn om gedragstherapie te aanvaarden beter af zijn dan de patiënten die dit weigeren. Het is immers niet mogelijk om een patiënt te behandelen voor een onbestaande ziekte, en patiënten die steevast hun symptomen blijven toeschrijven aan een overgevoeligheid voor elektromagnetische straling zijn bij voorbaat onbehandelbaar. Niettemin is een patiënt meer geholpen door zijn ziekte te beschouwen als een psychiatrische aandoening dan mee te gaan in zijn stralingsfobie. 

Behandeling

Indien elektrohypersensitiviteit echt zou bestaan, zou de enige oplossing zijn te verhuizen naar een plaats ver weg van de beschaving, of naar een Amish-gemeenschap, of een aluhoedje opzetten - of een combinatie van voorgaande. We kunnen zelfs nog een stap verder gaan en ook nog eens warmtestraling erbij betrekken: de warmtestraling van een menselijk lichaam heeft een frequentie van ongeveer 20 miljoen MHz, wat maakt dat een vierkante decimeter huid met een lichaamstemperatuur van 37°C zo'n 5 Watt aan straling produceert. Wie ook hier gevoelig aan meent te zijn kan zich dus niet langer begeven in de buurt van andere mensen (noch dieren) en is gedoemd te leven in absolute isolatie. Een goedkopere en realistischere oplossing is echter om niet zelf een diagnose te stellen maar een dokter te raadplegen en zijn advies op te volgen - ook als dat gedragstherapie betekent.

Kwakzalverij

De weigering om het daadwerkelijke probleem te erkennen heeft als gevolg dat patiënten zich vaak onbegrepen voelen. Ze brengen hun behandelende artsen tot wanhoop, en zijn rijp om slachtoffer te worden van kwakzalvers. Het zijn altijd dezelfden die je dan weer tegenkomt: vermeende artsen in "integrale natuurgeneeskunde", "energetische behandeling" of andere vormen van pseudowetenschap, zoals bowen-therapie, sound healing, homeopathie, acupunctuur, enz.... De uitbuiting van de patiënt is op z'n minst misselijkmakend te noemen. In Nederland bestaat zelfs een "Stichting EHS" die zich hoegenaamd inzet voor deze patiënten - maar door de stralingsfobie te versterken enkel het tegenovergestelde effect creëert.

Kwakzalvers en complotdenkers die het bestaan van EHS propaganderen

Fictieve ziektes en aandoeningen zijn een magneet voor zowel kwakzalvers als complotdenkers. Ook politici laten hier zich soms aan vangen. Hieronder een lijstje.

• Jill Stein, politica van de Amerikaanse Green Party
• Niburu
• Want To Know
• Mercola
• GreenMedInfo

Bronnen

• http://rationalwiki.org/wiki/Electromagnetic_hypersensitivity
• http://skepp.be/nl/gezondheid/elektrohypersensitiviteit
• https://www.realskeptic.com/2013/12/22/wi-fi-safe-plants/