Woodrow Wilson

Woodrow Wilson.

Thomas Woodrow Wilson (Virginia, 28 december 1856 - Washington DC, 3 februari 1924) was de 28ste President van de Verenigde Staten. Hij volgde president William Howard Taft  op in maart 1913, om vervolgens opgevolgd te worden door Warren G. Harding in maart 1921. Hij was een Democratische president. 

Levensloop

Woodrow Wilson was geboren in Virginia in 1856, en was amper drie jaar oud toen Abraham Lincoln was verkozen tot president en de Amerikaanse burgeroorlog uitbrak. Hij groeide op in een gezin dat eigenaar was van slaven, en zijn vader was voorstander van slavernij. Tijdens de burgeroorlog kozen ze dan ook resoluut voor de kant van de Geconfedereerde Staten van Amerika. In 1879 begon Wilson rechten te studeren, en vanaf 1883 ging hij naar de John Hopkins University om geschiedenis, politieke wetenschappen en Duits te studeren. Drie jaar later behaalde hij zijn doctoraatsdiploma, waardoor hij later de eerste (en tot nu toe enige) Amerikaanse president werd met de graad van "doctor".

In 1886 begon Wilson les te geven aan de Cornell University. Nadien gaf hij ook nog les aan de Bryn Mawr College, de Wesleyan University en de New York Law School. Inmiddels publiceerde hij ook boeken over politiek-wetenschappelijke onderwerpen, zoals Congressional Government (1885), The State (1890) en Constitutional Government of the United States (1908). In 1902 werd hij president van de Princeton University en dit tot in 1910, wanneer hij in de Democratische Partij werd genomineerd voor de gouverneursverkiezingen van de staat New Jersey. Hij werd verkozen en was aldus gouverneur van 1911 tot 1913.

In 1912 werd Wilson genomineerd als Democratische kandidaat voor de presidentsverkiezingen. Hij koos Thomas R. Marshall als zijn running mate. Tijdens de verkiezingen moest hij het echter niet opnemen tegen één uitdager uit de Republikeinse Partij, maar wel twee: de zittende president William Howard Taft en de voormalige president Theodore Roosevelt. Die laatste was immers afgescheurd om de Progressieve Partij (Progressive Party) op te richten en zich daarmee presidentskandidaat te stellen. Dit verookrzaakte een sterke verdeeldheid onder de Republikeinse aanhangers, wat ook werd gereflecteerd in het stemgedrag waarbij beide kandidaten verzwakt uit de strijd kwamen. Een grote overwinning voor Wilson kwam dus niet onverwacht, en hij werd ingezworen als president in maart 1913. 

Eerste presidentstermijn

Portret van Wilson in december 1912.

Wilson was de eerste president die opnieuw begon met het de jaarlijkse "State of the Union", een toespraak van de president aan het Amerikaanse Congres. Dit was aanvankelijk een traditie die reeds was begonnen bij George Washington, maar was gestopt door Thomas Jefferson die vond dat het teveel leek op een troonrede en aldus te monarchistisch was. Sindsdien werd de State of the Union schriftelijk bezorgd endoor een beambte voorgelezen aan het Congres, tot Wilson hier terug verandering in bracht.

Rassensegregatie

Kort na zijn aantreden voerde Wilson een verregaande rassensegregatie van het overheidspersoneel door bij het Ministerie van Financiën en de postdiensten. Tijdens het presidentschap van Wilson begon de overheid eveneens te vragen om foto's van alle sollicitanten, en Wilson beweerde dat dit in het voordeel was van de Afro-Amerikanen. De racistische neigingen van Wilson waren wellicht het product van zijn opvoeding, en het feit dat zijn vader voorstander was van slavernij. Zelf was hij tegenstander van slavernij, maar dan om economische en niet om ethische redenen.

Enkele jaren later, in 1915, toonde hij eveneens The Birth of a Nation in het Witte Huis, een film waarin racisme wordt gepromoot en de extremistische Ku Klux Clan wordt verheerlijkt. Wilson zou zelf niet geweten hebben wat voor film het was, en noemde het een "ongelukkige productie". Hij zei eveneens dat "het is alsof geschiedenis wordt geschreven met bliksems" en dat het "jammer genoeg allemaal zo waar is".

Federal Reserve

Zie hoofdartikel: Federal Reserve

Nadat Wilson een verlaging van de douanerechten had doorgevoerd met de Revenue Act in mei 1913, besloot hij om de banken te hervormen d.m.v. de oprichting van de Federal Reserve met de Federal Reserve Act van december 1913. Hiermee hoopte hij een oplossing te bieden voor de verschillende financiële recessies die zich bijna om de haverklap voordeden aan het einde van de 19de eeuw en het begin van de 20ste eeuw. De Federal Reserve bestaat sinds haar oprichting uit twaalf afdelingen (Boston, New York, Philadelphia, Cleveland, Richmond, Atlanta, Chicago, St. Louis, Minneapolis, Kansas City, Dallas en San Francisco), die geld lenen aan regionale banken in hun omgeving. Dat geld wordt dan weer geleend aan mensen en bedrijven. De Federal Reserve koopt obligaties in om de hoeveelheid geld te verhogen (waardoor de interestvoet verlaagt) en verkoopt obligaties om de hoeveelheid geld te verlagen (waardoor de interestvoet dan weer stijgt). Op die manier is de Fed in staat om inflatie en groei (tot op zekere hoogte) te beheersen. Winsten die de Federal Reserve opstrijkt, gaan rechtstreeks naar de Amerikaanse schatkist.

De "Fed" een gedeeltelijk openbare entiteit, maar tegelijkertijd voor een groot stuk "onafhankelijk". Hiermee wordt bedoeld dat de dagdagelijkse werking niet onder constante toezicht staat van de Amerikaanse overheid. Dit is vergelijkbaar met bv. de Britse zender BBC, om te voorkomen dat deze een propagandakanaal zou worden voor de zittende politici. Wel wordt de voorzitter en de Raad van Bestuur benoemd door de Amerikaanse president, en wordt de missie ervan bepaald door het Amerikaanse Congres dat hierop kan toezien. De banken, die in theorie "eigenaar" zijn van de Fed, kunnen die niet beheren op de manier waarop bv. Microsoft wordt beheerd door haar aandeelhouders. Aandeelhouders van de Federal Reserve hebben geen stemrecht, en alle beslissingen worden gemaakt door de Raad van Bestuur. Kort nadat de Federal Reserve in werking trad, speelde het meteen een belangrijke rol in het financieren van de legers van de Verenigde Staten en de Geallieerden na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog.

Buitenlands beleid

In 1910 brak de Mexicaanse Revolutie uit met een opstand tegen president en de facto dictator Profirio Díaz. Na een turbulente opvolging van enkele presidenten in Mexico kwam in oktober 1913 Victoriano Huerta aan de macht. Hij installeerde zichzelf eveneens als dictator, waarop Wilson reageerde door de diplomatische erkenning van de VS in te trekken. In april 1914 vond het Tampico-incident plaats, waarbij een gevecht ontstond tussen Mexicaanse en Amerikaanse soldaten in de havenstad Tampico. Dit incident leidde tot de Amerikaanse bezetting van Veracruz, nadat werd ontdekt dat een Duits schip met wapens op weg was naar die havenstad. Het buitensporige geweld van het Amerikaanse leger zorgde ervoor dat zowel de Mexicaanse dictator als de rebellen hun daden veroordeelden. Op 14 juli 1914 moest Huerta aftreden en vluchten. Vervolgens dreigde er een oorlog tussen Mexico en de VS, maar dit kon worden voorkomen na de mediatie van de zogenaamde ABC-machten, Argentinië, Brazillië en Chili.

De Verenigde Staten zette ook het leger in om andere Latijns-Amerikaanse landen te bezetten. Zo was het Amerikaanse leger Nicaragua binnengevallen in 1912 (een bezetting die duurde tot 1933), en de Dominicaanse Republiek in 1916 (een bezetting die duurde tot 1924). Deze invasies gebeurden in het kader van de "Bananenoorlogen" of "Banana Wars", die waren begonnen na de Spaans-Amerikaanse Oorlog van 1898. De redenen hiervoor waren voornamelijk economisch van aard, en de oorlogen zijn genoemd naar de United Fruit Company, een Amerikaans bedrijf dat bananen, tabak en suikerstokken produceerde in de Caraïben, Centraal-Amerika en het noorden van Zuid-Amerika. Het was de VS hier vooral te doen om het beschermen van de commerciële belangen van dit bedrijf en andere Amerikaanse fruitbedrijven die in deze landen operatief waren.

Eerste Wereldoorlog

Op 28 juli 1914 begon de Eerste Wereldoorlog met de moord op aartshertog Frans Ferdinand, de troonopvolger van Oostenrijk-Hongarije. Dit wordt vaak beschouwd als de hoofdoorzaak van het uitbreken van de "Groote Oorlog", maar dat is incorrect: de werkelijke oorzaak lag bij de spanningen die al geruime tijd bestonden tussen tal van Europese mogendheden. De landkaart van Europa zag er toen immers beduidend anders uit dan nu. Het Verenigd Koninkrijk was op dat moment nog een wereldrijk omwille van haar talloze kolonies in andere werelddelen, en dit was eveneens het geval met Frankrijk. Duitsland was echter niet rijk aan kolonies, maar had in Europa zelf een keizerrijk uitgebouwd na het einde van het Heilige Roomse Rijk in 1804. Ten zuidoosten van het Duitse Keizerrijk lag het rijk van Oostenrijk-Hongarije, dat was gegroeid uit het Heilige Roomse Rijk. Verder ten oosten lag eveneens het Ottomaanse Rijk (ook wel het Osmaanse Rijk of Turkse Rijk genoemd), dat reeds sinds 1299 bestond als een Islamitisch rijk. Het Ottomaanse Rijk bevatte op haar hoogtepunt niet enkel Turkije maar ook delen van Noord-Afrika, het Midden-Oosten en Oost-Europa. Ten oosten daarvan lag dan weer het Keizerrijk Rusland.

Aanleidingen voor de oorlog

De problemen tussen de Europese mogendheden waren ontstaan als een gevolg van de Frans-Duitse Oorlog in 1870-1871. Onder leiding van de keizer Napoleon III had Frankrijk de oorlog verklaard aan Duitsland, uit verzet tegen het aanstijgen van een Duitse prins als koning van Spanje, waardoor Frankrijk ingesloten zou geraken. De oorlog werd echter beslecht in het voordeel van Duitsland (onder leiding van Pruisen), en Frankrijk moest het overwegend Duitstalige gebied van Elzas-Lotharingen afstaan. In 1887 wist het Duitse Rijk haar machtspositie nog verder te verstevigen door een samenwerkingsakkoord te sluiten met het Russische Rijk, terwijl de wrokgevoelens van het verslagen Frankrijk steeds sterker werden. In 1879 sloot Duitsland eveneens een "Tweebond" of "Duple Alliantie" met Oostenrijk-Hongarije, wat in 1882 uitgroeide tot een "Driebond" wanneer ook Italië zich vervoegde. De afspraak was dat men elkaar ter hulp zou snellen indien Rusland één van de landen zou aanvallen, en dat ze niet tegen elkaar zouden strijden indien een andere Europese mogendheid (algemeen beschouwd Frankrijk) hen zou aanvallen. Dit had als gevolg dat de overeenkomst tussen Duitsland en Rusland kwam te vervallen, waarna Rusland toenadering zocht tot Frankrijk, dat heel gewillig was om een Frans-Russische Alliantie af te sluiten in 1892. 

Aan het einde van de 19de eeuw begon het Duitse Rijk een agressieve, expansionistische en imperialistische "Weltpolitik" (Duits voor "wereldpolitiek") te voeren, gevoed door het opkomende nationalisme en sociaal darwinisme (waarbij werd gesteld dat een staat moest overheersen of tenonder gaan). Hierbij werd de Duitse legermacht verder opgebouwd, alsook de Duitse marine met oog op wereldwijde kolonisering zoals het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk dit eerder al hadden gedaan. Dit leidde tot een wapenwedloop met o.a. het Verenigd Koninkrijk, dat besloot zich vervoegen tot de alliante tussen Frankrijk en Rusland. Hierdoor ontstond in 1907 de zogenaamde "Triple Entente", een verbond tussen de drie mogendheden van het VK, Frankrijk en Rusland. Vervolgens namen de spanningen verder toe als een gevolg van een aantal diplomatische incidenten, zoals de Eerste Marokkaanse Crisis in 1905-1906 (waarbij Duitsland beloofde om Marokko als onafhankelijk van Frankrijk te beschouwen), de Oostenrijkse annexatie van Bosnië en Herzegovina van het Ottomaanse Rijk in 1908 (wat verontwaardigde reacties uitlokte bij nationalistische bewegingen in de Balkangebieden, hierin gesteund door Rusland) en de Tweede Marokkaanse Crisis in 1911 (waarbij Frankrijk tegen de eerder gemaakte afspraken in troepen naar Marokko stuurde).

In 1911 vond de Italiaans-Turkse Oorlog plaats toen Italië besloot om het Ottomaanse Rijk aan te vallen en Libië te veroveren. De Italiaanse overwinning mondde uit in de Balkanoorlogen van 1912-1913, waarbij landen zoals Servië, Griekenland, Montenegro en Bulgarije zich voorgoed wilden ontdoen van de heerschappij van het Ottomaanse Rijk. Hierdoor verloor het Ottomaanse Rijk zowat haar volledige Europese territorium. De steun die de Balkanstaten hierbij kregen van Rusland verhoogde dan weer de spanning tussen Rusland en Oostenrijk-Hongarije. Inmiddels was het Russische Rijk, aanvankelijk verzwakt door haar nederlaag in de oorlog met Japan in 1904-1905, volop haar militaire macht aan het herstellen, en Duitsland vreesde dat Rusland hierdoor te machtig zou worden om nog te kunnen worden verslagen. Hoe sneller een oorlog zou uitbreken tussen de twee landen, hoe groter de kans nog was voor Duitsland om Rusland te verslaan. Alle stukken van het schaakspel waren gezet, en verschillende Europese mogendheden wilden op dat moment niet liever dan dat er een oorlog uitbrak. Die aanleiding kregen ze toen Gavrilo Princip, een Bosnisch-Servische nationalist, de Oostenrijkse aartshertog en troonopvolger Frans Ferdinand en zijn vrouw doodschoot tijdens hun bezoek aan Sarajevo.

Uitbreken van de oorlog

Na de aanslag op Frans Ferdinand op 28 juni 1914 leek het aanvankelijk stil te blijven op alle fronten, maar niettemin was de bal aan het rollen gegaan. Oostenrijk wou Servië binnenvallen en kreeg hierbij de onvoorwaardelijke steun van Duitsland. Nadat Servië niet was akkoord gegaan met hun ultimatum, hierbij verzekerd van de steun van Rusland, verklaarde Oostenrijk-Hongarije de oorlog aan het land op 28 juli 1914. Enkele dagen later mobiliseerde Rusland haar troepen ter verdediging van Servië, waarop Duitsland de oorlog verklaarde aan Rusland en een bondgenootschap afsloot met het Ottomaanse Rijk. Vervolgens vroeg Duitsland aan Frankrijk om neutraal te blijven in het conflict, maar wanneer Frankrijk dit weigerde verklaarde Duitsland ook de oorlog aan de Fransen.

Het Verenigd Koninkrijk had inmiddels gevraagd aan zowel Frankrijk als Duitsland om de neutraliteit van België te steunen, maar enkel Frankrijk reageerde hier positief op. Duitsland stelde vervolgens dat België zou worden behandeld als een vijand indien het weigerde de Duitse troepen door te laten. België weigerde, waarna de Duitse troepen er binnen vielen, en het Verenigd Koninkrijk reageerde hierop met de oorlog te verklaren aan Duitsland. Enkele dagen later verklaarde Oostenrijk-Hongarije de oorlog aan Rusland, waarmee de totale oorlog was begonnen tussen de "Centralen" (het Duitse Rijk, Oostenrijk-Hongarije, het Ottomaanse Rijk en nadien ook Bulgarije) en de "Geallieerden" (Frankrijk, Rusland, het Verenigd Koninkrijk, en nadien ook Italië en Japan). Hoewel Italië aanvankelijk een bondgenoot was van de Centralen, had het land zich in 1915 laten overhalen om de kant van de Geallieerden te kiezen.

Na de inval van de Duitse troepen in België, verplaatste de Belgische regering zich van Brussel naar Antwerpen. Ook de koning van België verhuisde mee, en voerde van daaruit het bevel over het leger. Na enkele verloren veldslagen moet hij al gauw zijn leger het bevel geven om zich terug te trekken naar Antwerpen. Op 20 augustus 1914 vielen de Duitsers Brussel binnen, en vervolgens vonden er ook gevechten plaats in de steden Aalst, Mechelen, Dendermonde en Charleroi. Op 25 augustus vielen ze eveneens Leuven binnen, waarna ze enkele honderden burgers vermoordden en de stad platbrandden. In september 1914 volgden er nog meer aanvallen en bombardementen op steden zoals Dendermonde, Lier en Mechelen.

In oktober 1914 vluchtten miljoenen Belgen massaal naar het neutrale Nederland, of trachtten ze het kanaal over te steken naar Groot-Brittannië. Inmiddels rukte het Duitse leger verder op over Oost- en West-Vlaanderen, maar wanneer de sluizen bij Nieuwpoort door de Belgen werden opengezet om het hele gebied te doen overstromen, werd de Duitse opmars een halt toegeroepen. Zodoende begon de loopgravenoorlog aan een front dat zich uitstrekte van Nieuwpoort in België tot Belfort aan de Zwitserse grens. De Duitsers konden immers niet snel een doorbraak forceren aangezien ze moesten vechten aan twee fronten tegelijk, en er dus ook troepen moesten worden gestuurd naar Rusland. Tijdens kerstmis vonden er wel de zogenaamde "kerstbestanden" plaats in de loopgraven, waarbij een (tijdelijke) verbroedering plaats vond tussen de soldaten van de vijandige legers.

Amerikaanse reactie op de oorlog

Aanvankelijk bleef de Verenigde Staten afzijdig van de oorlog. Op 6 augustus 1914 overleed Ellen, de echtgenote van Wilson, aan een nierfalen. Hierdoor viel hij gedurende een half jaar in een depressie. Op 19 augustus 1914 sprak hij het Amerikaanse Congres toe, en verklaarde hij dat hij een neutraal beleid wou voeren t.o.v. de uitgebroken oorlog. In januari 1915 was Wilson weer aan de beterhand, en leerde hij tevens Edith kennen met wie hij een relatie begon (en uiteindelijk huwde in december 1915). Een maand later, in februari 1915, verklaarde Duitsland de wateren rond Groot-Brittannië tot oorlogszone en begon de Duitse blokkade hiervan met onderzeeërs. Wilson stuurde hierover een protest omtrent de veiligheid van neutrale schepen in deze wateren. Wanneer de Britten hieropvolgend een blokkade van Duitsland invoerden in maart 1915, protesteerde Wilson eveneens de overtreding van neutrale rechten. 

In maart 1915 bracht een Duitse onderzeeër het commerciële Britse stoomschip Falaba tot zinken. Hierdoor verloren 111 mensen het leven, waaronder één Amerikaan, maar Wilson besloot dit incident niet aan te grijpen teneinde de oorlog niet te laten escaleren voor het verlies van één Amerikaans mensenleven. Op 7 mei 1915 werd de Britse oceaanlijner Lusitania getorpedeerd door een Duitse onderzeeër, waardoor meer dan 1000 mensen de dood vonden - waaronder 102 Amerikanen. Wilson protesteerde tegen Duitsland over deze gang van zaken, en kon uiteindelijk het akkoord verkrijgen dat de Duitse onderzeeërs geen ongewapende commerciële schepen meer tot zinken zou brengen. Hierdoor wist Wilson de VS uit de oorlog te houden, maar tegelijk had hij wel fondsen gevraagd (en gekregen) om het aantal Amerikaanse legertroepen verder op te bouwen, en om het aantal oorlogsschepen en onderzeeërs uit te breiden.

De Verenigde Staten maakten zich zorgen omtrent de politiek instabiele toestand van Haïti, die reeds aanhield sinds 1911. Er werd immers gevreesd dat Duitsland invloed zou uitoefenen op Haïti, om het land zo op te zetten tegen de VS. Haïti had immers ook een Duitstalige gemeenschap, en het overgrote deel van de internationale handel was in handen van Duitsers. Bovendien financierden zij de talloze revoluties in het land via dure interestleningen. De VS was eveneens bezorgd dat de anti-Amerikaanse opstanden in Haïti de Amerikaanse handel met dat hand zou schaden. In juli 1915 besloot Wilson om Haïti binnen te vallen en te bezetten, om "Amerikaanse en buitenlandse belangen te verdedigen". De Amerikaanse bezetting van Haïti zou in totaal negentien jaar duren, en pas ten einde komen in augustus 1934 onder president Franklin Roosevelt.

In april 1916 stuurde Wilson een openbare waarschuwing aan Duitsland om niet door te gaan met hun duikbotenpolitiek, en dwong van hen de belofte af om enkel nog te strijden volgens de regels van de oorlogsvoering. Hier kreeg Wilson veel lof voor, al zou Duitsland die belofte snel weer vergeten. Aan het einde van het jaar 1916 trachtte Wilson te bemiddelen door vredesvoorstellen te doen aan beide strijdende partijen, maar zonder succes. In datzelfde jaar vonden er opnieuw presidentsverkiezingen plaats, en Wilson had besloten zich opnieuw kandidaat te stellen. Hij werd zonder oppositie opnieuw genomineerd door de Democratische Partij, en voerde een campagne gebaseerd op het feit dat hij de VS uit de oorlog had weten te houden - al beloofde hij niet dat hij ook in de toekomst Amerika uit de oorlog zou houden. Integendeel, tijdens zijn nominatietoespraak gaf hij aan niet te zullen tolereren dat er Amerikaanse doden zouden vallen als een gevolg van de Duitse oorlogsvoering.

Tijdens de presidentsverkiezingen van 1916 bestond er nog steeds een grote verdeeldheid tussen de Republikeinen van de Republikeinse Partij en die van Theodore Roosevelt en zijn afgescheurde Progressieve Partij. De progressieven wilden zich wel opnieuw herenigen met de Republikeinse Partij, maar enkel indien Roosevelt zou worden genomineerd tot presidentskandidaat. De Republikeinen weigerden dit, waarop de progressieven opnieuw Roosevelt nomineerden als presidentskandidaat voor de Republikeinse Partij. Roosevelt weigerde echter de nominatie, en hij onderschreef Charles Evans Hughes, die de nominatie kreeg van de Republikeinse Partij. Hierop keerden bijna alle leden van de Progressieve Partij terug naar de Republikeinse Partij, inclusief Roosevelt zelf, waarna de afgescheurde partij de facto ophield te bestaan. Uiteindelijk won Wilson vooralsnog de presidentsverkiezingen en kon hij een nieuwe termijn aanvangen in 1917.

Tweede presidentstermijn

De tweede presidentstermijn van Wilson werd grotendeels gedomineerd door de Eerste Wereldoorlog, oftewel de "Groote Oorlog" ("Great War"). In 1917 had de VS eveneens besloten om Cuba binnen te vallen, om daar de Amerikaanse belangen te verdedigen nadat er politieke instabiliteit en een anti-Amerikaans sentiment was ontstaan in dat land. De militaire interventie was vooral bedoeld om de gewassen op Amerikaanse landeigendommen te beschermen. De officiële verklaring van de Amerikaanse overheid was dat ze Cuba wou steunen als een bondgenoot in de Eerste Wereldoorlog, omdat de oogst van suiker een belangrijke Cubaanse bijdrage was voor de Geallieerden. De aanwezigheid van het Amerikaanse leger in Cuba zou aanhouden tot 1922, waarna de enige overblijfende Amerikaanse aanwezigheid zich nog maar beperkte tot Guantanamo Bay.

In 1917 werd eveneens het voorstel van de 18de amendement op tafel gelegd, waarbij een totaalverbod op alcoholproductie en -consumptie zou worden ingevoerd. Dit werd goedgekeurd door het Huis van Afgevaardigden en de Senaat, waarna het grondwettelijke amendement nog moest worden geratificeerd door de individuele staten. Op 17 januari 1920 trad het amendement in werking, waardoor een totaalverbod gold op de productie, de verkoop, het transport en de consumptie van alcohol. De handel in alcoholische dranken verhuisde hierdoor naar de illegaliteit, en viel in handen van beruchte gangsters zoals Al Capone. Het zou duren tot 1931 voordat Capone gestopt werd, al werd hij enkel veroordeeld omwille van belastingsfraude waardoor hij uiteindelijk belandde in de beruchte gevangenis van Alcatraz. Het alcoholverbod, oftewel de zogenaamde "drooglegging", kwam pas ten einde in 1933 onder president Franklin Roosevelt, met de invoering van het 21ste amendement.

Eerste Wereldoorlog

In februari 1917 begon Duitsland een "onbeperkte duikbootoorlog", ondanks de belofte die het land eerder gemaakt had aan de VS om enkel nog te strijden volgens de regels van de oorlogsvoering. Hierop verbrak de VS enkele dagen later haar politieke betrekkingen met Duitsland. Bovendien was kort voordien, in januari 1917, het zogenaamde Zimmermantelegram aan het licht gekomen, waaruit bleek dat Duitsland had geprobeerd Mexico te betrekken in de oorlog en het land te overtuigen om voor de Duitse kant te kiezen. In ruil voor een Mexicaanse deelname beloofde Duitsland dat het na afloop van de oorlog de Amerikaanse staten Texas, New Mexico en Arizona terug zou geven aan Mexico. Op dat moment bevond Mexico zich echter nog steeds in de Mexicaanse Revolutie, die inmiddels was ontaard in een burgeroorlog. Het land had geen behoefte om ook nog eens de oorlog te verklaren aan de VS, waarop de Mexicaanse president Venustiano Carranza het verzoek afwees in april 1917.

Oorlogsverklaring van Amerika aan Duitsland

In maart 1917 werden verschillende Amerikaanse schepen tot zinken gebracht door de Duitsers, waarop Wilson een kabinetsvergadering organiseerde die unaniem stemde voor een deelname aan de oorlog. Op 2 april 1917 riep hij het Amerikaanse Congres op om de oorlog te verklaren aan Duitsland, wat op 4 april werd gestemd en goedgekeurd. Twee dagen later, op 6 april, tekende Wilson de oorlogsverklaring, waardoor de directe Amerikaanse betrokkenheid in de Eerste Oorlog een feit werd. Op 28 juli 1917 werd de War Industries Board (WIB) opgericht om de aankoop van oorlogsbenodigdheden te coördineren. Op 23 augustus 1917 werd de Federal Fuel Administration in het leven geroepen, om het verbruik van kolen en olie te coördineren en energie te besparen, waar de introductie van de zomertijd een onderdeel van was. De latere president Herbert Hoover werd aangesteld als het hoofd van de U.S. Food Administration om de voedselreserves van de overzeese Amerikaanse troepen en de Geallieerden te coördineren. 

Inmiddels waren er in de VS protesten uitgebroken tegen de Amerikaanse deelname aan de oorlog. De demonstranten, geregeld leden van anti-oorlogsgroeperingen en communisten die de oorlogsinspanningen trachtten te saboteren, werden het doelwit van het Amerikaanse Ministerie van Justitie. Verschillende leiders van de protesten werden gearresteerd op grond van geweld, spionage en opruiing. In april 1917 richtte Wilson eveneens de Committee on Public Information (CPI) op, het eerste westerse propagandabureau bedoeld om de Amerikaanse opinie te beïnvloeden met betrekking tot diens deelname aan de oorlog. Er werd anti-Duitse en patriotistische propaganda verspreid, en opruiiende berichten werden gecensureerd. De Espionage Act van 1917 en de Sedition Act van 1918 werden doorgevoerd om anti-oorlog, anti-Britse en pro-Duitse sentimenten verder te onderdrukken. Met de Immigration Act van 1918 werden recente immigranten en buitenlanders zonder Amerikaans burgerschap die zich verzetten tegen de oorlog gedeporteerd naar Rusland of andere landen.

In mei 1917 voerde de VS de dienstplicht in. Tijdens de oorlog werden eveneens honderdduizenden Afro-Amerikanen opgeroepen door het Amerikaanse leger. Ze werden echter in aparte "zwarte" eenheden ondergebracht die steevast werden geleid door een blanke. De meesten werden tevens weggehouden uit de gevechtszone. De Afro-Amerikanen protesteerden tegen deze discriminatie, maar de standpunten van Wilson waren nog steeds doordrongen van racisme en segregatie. Hij reageerde met de stelling dat "segregatie geen vernedering is maar een voordeel, en dat het zo door jullie heren moet worden beschouwd". Hij zei eveneens: "indien jullie organisatie tegen de gekleurde mensen van dit land zegt dat het een vernedering is, zullen ze het als dusdanig beschouwen, maar als je hen zegt dat het een voordeel is, zullen ze het zo beschouwen. Er kan enkel schade optreden indien je hen laat denken dat het een vernedering is". In juni 1917 kwamen de eerste Amerikaanse troepen toe in Europa, onder leiding van generaal John Pershing, al zou het duren tot in oktober van dat jaar voordat ze voor het eerst tot actie zouden komen in Frankrijk.

De Russische Revolutie

Die Amerikaanse toetreding tot de oorlog kwam niets te laat, aangezien het oostelijke front enorm verzwakt was na de februarirevolutie in het Russische Rijk. De Russische troepen hadden immers meer nederlagen dan successen gehad in de strijd tegen Duitsland. Inmiddels ontstond er in Rusland een hongersnood en hoge inflatie, wat in februari 1917 leidde tot de voedselrellen van de februarirevolutie. Ook het militiare garizoen koos de kant van het uitgehongerde volk, wat vervolgens oversloeg op de duizenden soldaten die voor de oorlog waren gemobiliseerd. De positie van Nicolaas II, de tsaar (keizer) van Rusland, was onhoudbaar geworden waardoor hij op 2 maart 1917 aftrad als laatste tsaar van het Russische Rijk.

Een nieuwe, voorlopige regering werd gevormd met goedkeuring van de Sovjets, de arbeidsraden die werden geleid door radicale socialistische groeperingen. Toen de voorlopige regering besloot om de oorlog tegen Duitsland verder te zetten, kwam er een opstand van de bolsjewieken en andere socialistische partijen, onder leiding van Vladimir Lenin. In juni 1917 werd de Bolsjewistische Partij echter bijna helemaal uitgeschakeld, waarop Lenin moest vluchten naar Finland en Leon Trotski het beleid overnam. In oktober werd de voorlopige regering van Rusland echter omvergeworpen door de bolsjewieken van Lenin. Dit wordt ook de oktoberrevolutie genoemd, al was het eerder een staatsgreep waarbij de Bolsjewitische Partij zich de leiding over het land toeëigende. Een nieuwe regering, genaamd de Raad van Volkscommissarissen, werd opgericht met Lenin als voorzitter. Rivaliserende partijen en organisaties werden uitgeschakeld, waardoor er een eenpartijstaat ontstond.

Lenin besloot om de oorlog met Duitsland te beëindigen, en te onderhandelen over een wapenstilstand of vrede. Dit zou op termijn leiden tot de Vrede van Brest-Litovsk in maart 1918, het vredesverdrag dat werd afgesloten tussen enerzijds de Russische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek (RSFSR), en anderzijds de Centralen (het Duitse Rijk, Oostenrijk-Hongarije en het Ottomaanse Rijk). De communistische Russen moesten hiervoor een dure prijs betalen: ze moesten grote stukken land en kapitaal aan Duitsland afstaan, en de Baltische staten (waaronder vooral Finland en Oekraïne) vormden een buffer tussen Rusland en Duitsland, terwijl deze van Duitsland afhankelijk waren en daar ook verplicht grondstoffen aan moesten leveren. Ondanks de woede van de Geallieerden, kwam hiermee de Russische participatie in de oorlog ten einde en was het Russische Rijk hervormd tot de nieuw opgerichte Sovjet-Unie.

Overwinning voor de Geallieerden

Eenmaal het vredesverdrag met de Russen was getekend, kon Duitsland haar aandacht helemaal vestigen op het westfront, en haar troepen van het oostfront kon vrijmaken om in te zetten tegen de westelijke Geallieerden. Zodoende begonnen de Duitsers met hun zogenaamde "Kaiserschlacht", oftewel het "Lenteoffensief" in het voorjaar van 1918, waarin ze hadden besloten alles op alles te zetten om de oorlog vooralsnog te winnen. Hiervoor werden verschillende offensieven uitgevoerd, die aanvankelijk succesvol verliepen en de loopgravenlinie voor het eerst wisten te doorbreken. Het gewonnen gebied bood echter geen strategisch voordeel en uiteindelijk werd de Duitse opmars gestopt door de Fransen tijdens de Tweede Slag bij de Marne in juli 1918. 

Op dat moment kwam er een keerpunt in de oorlog, waarbij de Geallieerden steeds meer terrein begonnen te winnen. In augustus 1918 voerden de Fransen en Britten een succesvolle tegenaanval uit op Amiens, en in september vonden verschillende offensieven plaats die met behulp van Amerikaanse troepen tot een goed einde werden gebracht. De Duitsers werden steeds verder teruggedrongen, en in november 1918 werd het duidelijk dat Duitsland en haar bondgenoten de oorlog niet meer konden winnen. Onder druk van zijn regering moest de Duitse keizer Wilhelm II aftreden, en kwam de monarchie tot een einde om plaats te ruimen voor een republiek. Wilhelm zelf vluchtte naar het neutrale Nederland, waar hij asiel kreeg op voorwaarde dat hij zich voortaan zou onthouden van verdere politieke activiteiten. Hij overleed daar uiteindelijk op 4 juni 1941, ten tijde van de Duitse bezetting van Nederland door het Nazi-regime van Hitler in de Tweede Wereldoorlog.

Einde van de oorlog

Op 11 november 1918, enkele dagen na het aftreden van Wilhelm, kwam de oorlog ten einde met de overeenkomst van een wapenstilstand tussen de Franse bevelvoerder Ferdinand Foch en een Duitse delegatie. Een maand later kwam Wilson per boot naar Parijs om deel te nemen aan de vredesconferentie van 1919, waardoor hij de eerste zittende Amerikaanse president werd die Europa had bezocht, en eveneens de eerste die de Paus had bezocht. De Vredesconferentie van Parijs werd georganiseerd door de Geallieerden behalve Rusland. Wilson stelde hierbij zijn "Veertien Punten" voor, een reeks voorstellen die het vestigen van een duurzame vrede als doel hadden. De belangrijkste punten uit dit plan waren de absolute vrijheid van scheepvaart op zee, de invoering van vrijhandel, dekolonisatie, ontwapening en de oprichting van een Volkenbond of "Leage of Nations". Niet alle deelnemende landen gingen akkoord met deze voorstellen, en de vredesconferentie duurde uiteindelijk een half jaar. 

In februari 1919 reisde Wilson naar huis gedurende drie weken, en keerde dan terug om de verdere onderhandelingen bij te wonen tot aan het einde van de conferentie in juni. Tijdens zijn terugkeer naar Frankrijk werd hij ziek, en hoewel hij weer herstelde ging zijn gezondheid er niettemin toch op achteruit. In april werd hij opnieuw zwaar ziek, al was hij na enkele dagen weer aan de beterhand. Niettemin had dit zijn prestige en machtspositie in de conferentie aangetast, waardoor het moeilijker werd om zijn Veertien Punten door te duwen. Japan stelde voor om een clausule over rassengelijkheid toe te voegen, maar Wilson was hierover onverschillig en steunde uiteindelijk de oppositie van het Verenigd Koninkrijk en Australië hierin. Op 28 juni 1919 werd tenslotte het Verdrag van Versailles ondertekend, dat tevens de charter zou vormen van de Volkenbond die hiermee werd opgericht.

Gevolgen van de oorlog

Als gevolg van het Verdrag van Versailles diende Duitsland te worden ontwapend, en verloor het land een aanzienlijk stuk grondgebied alsook haar kolonies. Zo werden Eupen en Malmedy bij België gevoegd als compensatie voor de door België geleden oorlogsschade, waardoor de zogenaamde "Oostkantons" ontstonden. Ook werd Duitsland gedwongen tot herstelbetalingen en kreeg het land nog tal van andere restricties opgelegd. Hierdoor ging de Duitse bevolking gebukt onder slechte economische omstandigheden die omwille van de zware herstelbetalingen niet kon opveren. Mede hierdoor wist de fascistische beweging in Duitsland door te groeien in de jaren 1920, waardoor de Nazi-partij (Nationaalsocialistische Duitse Werkerspartij) steeds sterker werd en Aolf Hitler uiteindelijk aan de macht zou komen in de jaren 1930. In Italië groeide inmiddels eveneens het fascisme met het aantreden van Benito Mussolini in 1922, terwijl elders in de wereld het communisme zich begon te verspreiden. 

Na zijn terugkeer naar de VS trachtte Wilson het Verdrag van Versailles te laten goedkeuren door de Amerikaanse Senaat, maar die was door de tussentijdse verkiezingen in handen van de Republikeinen terecht gekomen. Hierdoor werd het verdrag niet goedgekeurd, waardoor de Verenigde Staten niet lid werden van de Volkenbond die Wilson nochtans zelf had voorgesteld. De reden hiervoor was dat er werd gevreesd dat de Volkenbond de mogelijkheid van de VS om oorlog te verklaren te veel zou inperken. Ook betekende dit dat Amerika theoretisch gezien nog steeds in oorlog was met Duitsland, en om die reden werd in juli 1921 Knox-Porterresolutie goedgekeurd, waardoor de Amerikaanse overheid haar betrokkenheid bij de oorlog officieel beëindigde, maar dan zonder lid te worden van de Volkenbond. Vanaf dan zou de Verenigde Staten gedurende verschillende jaren een isolationistisch beleid voeren. 

Het einde van de Eerste Wereldoorlog betekende niet enkel het einde van het Duitse Rijk, maar hertekende grotendeels de landkaart van Europa: Tsjecho-Slowakije verklaarde zich onafhankelijk, Polen werd opnieuw een onafhankelijk land, en het republiek Turlijke ontstond nadat het 800-jaar oude Ottomaanse Rijk ten val kwam. De dubbelmonarchie van Oostenrijk-Hongarije hield op te bestaan, waardoor de laatste Oostenrijkse keizer, Karel I, moest aftreden als keizer en eveneens als koning van Hongarije, waarna beide landen een republiek werden. In Rusland had de monarchie plaats gemaakt voor een communistische staat, en de Sovjet-Unie zou blijven bestaan tot 1991. Het buitenlandse beleid van de Sovjet-Unie was gericht op een "wereldrevolutie" waarbij het de bedoeling was om het communisme te verspreiden naar andere landen. Elders in de wereld werd de tendens ingezet waarbij Britse en Franse kolonies hun onafhankelijkheid herwonnen. 

De oorlog had ook een ander, vrij onverwacht gevolg: de opkomst van het feminisme. Tijdens de oorlog hadden vrouwen immers tal van jobs in fabrieken en andere werkplaatsen moeten doen tijdens de afwezigheid van de mannen die naar het front waren gestuurd. Hieruit bleek dat vrouwen best veel mannenwerk zelf konden doen, waardoor ze meer zelfvertrouwen kregen en weigerden hun positie op te geven na afloop van de oorlog. Hierdoor ontstonden feministische bewegingen, waardoor er alsmaar meer aandacht kwam voor vrouwenrechten in het algemeen. Wilson was voorstander van het kiesrecht voor vrouwen, maar had zich hier niet sterk over uitgesproken omdat de Democratische partij verdeeld was over dit onderwerp en vooral de zuidelijke staten hiertegen gekant waren. Tot dan had enkel de staat Arkansas een kiesrecht voor vrouwen ingevoerd. Uiteindelijk werd op 18 augustus 1920 het 19de amendement goedgekeurd, waarbij een algemeen kiesrecht werd ingevoerd dat geen beperkingen op basis van geslacht inhield. 

Gezondheidsproblemen

Nadat Wilson in 1919 was teruggekeerd van Frankrijk, trachtte hij steun te vergaren voor het Verdrag van Versailles door verschillende westelijke staten te bezoeken en daar tientallen toespraken te geven. Eind september 1919 moest hij zijn reis vroegtijdig stopzetten omwille van ernstige gezondheidsproblemen. Op 2 oktober 1919 kreeg hij een beroerte waardoor de linkerhelft van zijn lichaam verlamd raakte. Hij bracht weken in bed door, om vervolgens gedurende verschillende maanden in een rolstoel te zitten. Zijn vrouw Edith maakte een selectie van de thema's die onder zijn aandacht moesten worden gebracht, terwijl de andere onderwerpen door zijn ministers werden afgehandeld. Na enkele maanden zou Wilson zich weer zonder rolstoel kunnen verplaatsen, maar wel nog steeds de hulp van een wandelstok nodig hebben.

Pas in februari 1920 geraakte de gezondheidstoestand van Wilson openbaar bekend. Vervolgens gingen er stemmen op dat Wilson niet meer in staat zou zijn om zijn taken en plichten als president uit te voeren, wat op termijn zou leiden tot het 25ste amendement. Dit grondwettelijk amendement bepaalt de opvolging van de president in bepaalde gevallen, alsook in welke omstandigheden de zittende president niet meer capabel wordt geacht om nog te regeren. Wilson besloot om zich niet opnieuw kandidaat te stellen voor de presidentsverkiezingen van 1920, wat hij nochtans wel had kunnen doen omdat het 22ste amendement nog niet was ingevoerd en er dus nog geen beperking was opgelegd op het aantal termijnen dat iemand zich presidentskandidaat kon stellen. Enkele jaren later, op 3 februari 1924, overleed hij op de leeftijd van 67. 

Hoaxes

Wilson was de eerste president die de traditie introduceerde om Veterans Day te vieren door ravioli te eten.

Complottheorieën

In beperkte mate werd Wilson het onderwerp van enkele complottheorieën.

Het Groote Complot

Complotdenkers geloven graag dat Wilson weet had, of geloofde in, het bestaan van een groot complot. Zelfs de meest vooraanstaande mensen in de Amerikaanse handel en productiesector zouden bang zijn voor iets of iemand. Er zou een ergens macht zijn die zo georganiseerd, zo subtiel, zo waakzaam, zo verbonden, zo compleet en zo alomtegenwoordig is, dat het beter is die macht niet luidop te veroordelen. Dit zou volgens complottheorieën moeten verwijzen naar het bestaan van de Illuminati en/of New World Order. In werkelijkheid is het een geval van citaatmijnen, zoals te vinden is op de complottheorieënwebsite whale.to en andere websites, waarbij het citaat van Wilson uit de context wordt gehaald. Het volledige citaat klinkt als volgt:

Since I entered politics, I have chiefly had men's views confided to me privately. Some of the biggest men in the United States, in the field of commerce and manufacture, are afraid of somebody, are afraid of something. They know that there is a power somewhere so organized, so subtle, so watchful, so interlocked, so complete, so pervasive, that they had better not speak above their breath when they speak in condemnation of it. They know that America is not a place of which it can be said, as it used to be, that a man may choose his own calling and pursue it just as far as his abilities enable him to pursue it; because to-day, if he enters certain fields, there are organizations which will use means against him that will prevent his building up a business which they do not want to have built up; organizations that will see to it that the ground is cut from under him and the markets shut against him. For if he begins to sell to certain retail dealers, to any retail dealers, the monopoly will refuse to sell to those dealers, and those dealers, afraid, will not buy the new man's wares.

— The New Freedom, Chapter I: The Old Order Changeth

Complotdenkers citeren vaak enkel het vet gedeelte van de tekst en negeren de context van het politieke en economische klimaat van die tijd, waarin dit citaat dient te worden beschouwd. 

De Federal Reserve

Zie hoofdartikel: Federal Reserve

De Federal Reserve, die Wilson opgericht heeft, is geregeld het slachtoffer van paranoïde complottheorieën, waarbij de ene nog meer onzinnig is dan de andere. Wanneer de Federal Reserve Act in het Amerikaanse Congres werd gestemd op 23 december 1913, zouden de meeste leden afwezig geweest zijn ten gevolge van de Kerstperiode. In werkelijkheid werd de wet goedgekeurd door het Huis van Afgevaardigden met 298 ja-stemmen, in tegenstelling tot slechts 60 nee-stemmen. Met slechts 76 ontbrekende stemmen, zou de uitkomst dan ook onveranderd geweest zijn. In de Senaat kreeg het wetsvoorstel 43 ja-stemmen en 25 nee-stemmen, met 27 ontbrekende stemmen. Van die 27 waren er echter 12 "announced pairs", waarbij twee leden van tegengestelde politieke partijen besluiten om niet te stemmen, omdat één van hen niet aanwezig kan zijn om welke reden dan ook. Dit wil zeggen dat er, van die 27 afwezigen, 12 ja- en 12 nee-stemmen zouden geweest zijn, wat resulteert in een eindresultaat van 55-37, waardoor de 3 overblijvende afwezige stemmen ook de uitkomst niet konden veranderen. 

De meest onzinnige, en zelfs anti-semitische complottheorieën beweren dat de Federal Reserve heimelijk (of zelfs openlijk) zou worden beheerd door de Joden, en meestal wordt de Rothschild familie hierbij betrokken. Sommigen gaan zelfs zover als te beweren dat de Fed wordt beheerd door de Britten (die op hun beurt dan weer marionetten zouden zijn van de Rothschild Joden) om er zo voor te zorgen dat de VS steeds meer schulden heeft aan het VK en zo uiteindelijk "hun kolonies terug op te eisen". Want als je geld hebt geleend van een ander land, wil dit blijkbaar zeggen dat je vanzelfsprekend eigendom bent worden van dat andere land, waardoor er dan heel wat westerse landen eigendom zouden moeten zijn van elkaar. Dit alles zou dan weer onderdeel uitmaken van de fictieve New World Order, die uiteraard Eén Dezer Dagen zal worden opgericht.

Zie ook

• Lijst van presidenten van de Verenigde Staten

Bronnen

• http://rationalwiki.org/wiki/Woodrow_Wilson